Μεγάλο αφιέρωμα στη Μικρά Ασία από το Λ. Χριστοδούλου: “ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ: Τι έκανε η κυβέρνηση για τους πρόσφυγες;”

Η συνέχεια του μεγάλου αφιερώματος στη Μικρά Ασία που μπορείτε να βρείτε κάθε εβδομάδα με τον Χ-τύπο από τον Πρόεδρο του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Νέας Ιωνίας και της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας, Λουκά Χριστοδούλου

Η κυβέρνηση Σωτ. Κροκιδά και στη συνέχεια του Στυλ. Γονατά θέλει να βοηθήσει τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής αλλά δεν έχει τα μέσα και τις υποδομές. Ο προϋπολογισμός δεν διαθέτει χρηματικά μέσα και ο κρατικός μηχανισμός είναι ανήμπορος να αντιμετωπίσει το μεγάλο προσφυγικό κύμα. Παρ’ όλα αυτά νομοθετεί μέτρα που ανακουφίζουν εν μέρει τους πρόσφυγες ενώ το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων, μεριμνά για την κατασκευή δωματίων, όπου θα στεγάζονταν μια οικογένεια σε προσφυγικούς συνοικισμούς που οριοθετεί πέρα από τις μεγάλες πόλεις σε μια ακτίνα 6-7 χιλιομέτρων. Ας δούμε κάποια διοικητικά μέτρα:

Εγγραφή προσφύγων φοιτητών  και μαθητών. Διορισμός Εκπαιδευτικών 

               λειτουργών

– Η πανεπιστημιακή κοινότητα να αποδέχεται την πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου και να επιτρέπει κατά το πανεπιστημιακό έτος 1922-1923 την εγγραφή ομογενών προσφύγων φοιτητών στις Ανώτατες Σχολές, διότι λόγω των περιστάσεων αδυνατούσαν να προσκομίσουν τα οικεία απολυτήρια των ισοτίμων σχολών τους με τα δημόσια Κρατικά εκπαιδευτήρια. Θα χρειάζονταν βέβαια η σύμφωνη γνώμη Επιτροπής που θα διόριζε ο υπουργός των Εκκλησιαστικών και της Δημόσιας Εκπαίδευσης.[1]

– Με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, διατάσσεται η εγγραφή των προσφύγων μαθητών, που κατέφυγαν στην Ελλάδα μετά τις 15 Αυγούστου 1922, να πραγματοποιείται στα σχολεία στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης χωρίς την καταβολή των νόμιμων τελών εγγραφής και με βάση απολυτήρια, ενδεικτικά, αποδεικτικά, υπεύθυνες δηλώσεις και κάθε τίτλο σπουδών, ακόμα και σε απλό χαρτί γραμμένα.

– Επίσης, οι εκπαιδευτικοί λειτουργοί που υπηρετούσαν σε σχολεία της Μ. Ασίας, κατά το λήξαν σχολικό έτος, θα μπορούσαν κατόπιν πρότασης του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου να διορισθούν σε θέσεις ισόβαθμες ή κατώτερες εκείνων που κατείχαν. Συγχρόνως με την ορκωμοσία τους, αποκτούσαν την Ελληνική Ιθαγένεια[2].

              Πολιτογράφηση προσφύγων

Οι πρόσφυγες που ήρθαν μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, αλλά και αυτοί που γνώρισαν τα δεινά των διωγμών μεταξύ 1913 και 1922, ήταν Χριστιανοί Ορθόδοξοι, αλλά στην πλειονότητα Οθωμανοί υπήκοοι ή υπήκοοι άλλων χωρών. Τα οποιαδήποτε ατομικά τους έγγραφα δεν ήταν στα ελληνικά. Έπρεπε, λοιπόν, να αποκτήσουν «ταυτότητα». Στις 19 Οκτωβρίου 1922, υπογράφεται το Ν.Δ. «Περί πολιτογραφήσεως των προσφύγων»[3].

Στο εν λόγω διάταγμα, καθορίζονταν οι διαδικασίες που όφειλαν να ακολουθήσουν οι Έλληνες πρόσφυγες από τη Μ. Ασία, Ανατ. Θράκη, Δωδεκάνησα, Βουλγαρία, Πόντο και οποιοδήποτε άλλο μέρος που ήρθαν μετά το 1913 στην Ελλάδα και είχαν συμπληρώσει το 21^ο έτος της ηλικίας τους, προκειμένου να αποκτήσουν την Ελληνική ιθαγένεια.

Συμπληρωματικά και σε εφαρμογή του εν λόγω Ν.Δ., θα μπορούσαν με αίτηση στον Ειρηνοδίκη ή τον Πρόεδρο της αρμόδιας επί των βιβλιαρίων Επιτροπής και συνημμένα μια φωτογραφία και τα πιστοποιητικά της Επιτροπής περί της ιδιότητας του πρόσφυγα και της εγγραφής στο Δημοτολόγιο του δήμου ή της κοινότητας,  να εγγραφούν στους εκλογικούς καταλόγους και να αποκτήσουν εκλογικό βιβλιάριο.

                Επίταξη ακινήτων

Στις 11 Νοεμβρίου 1922, με Β.Δ. του Υπουργικού Συμβουλίου υπό τον πρωθυπουργό Σωτ. Κροκιδά αποφασίζεται η επίταξη ακινήτων για εγκατάσταση των προσφύγων[4].

Επιτρέπεται η επίταξις εν όλω ή εν μέρει οικημάτων επιπλωμένων και μη, αγροικιών, κτημάτων, αποθηκών, νοσοκομείων, μοναστηριακών οικημάτων, και παντός είδους ακινήτων καταλλήλων προς προσωρινήν στέγασιν ή νοσηλείαν προσφύγων ανηκόντων κατά κυριότητα ή άλλο δικαίωμα εις φυσικά πρόσωπα, εις Εταιρείας, εις νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, ως και εις Μονάς, ναούς ή άλλα εκκλησιαστικά ιδρύματα και μη κατοικουμένων ή άλλως πως χρησιμοποιουμένων υπό του ιδιοκτήτου ή κατόχου. Το αυτό ισχύει και δια την χρήσιν παντός είδους γηπέδων ή αγροτικών κτημάτων.

              Επιτάξεις και οι απαλλοτριώσεις

Επειδή όμως η κυβέρνηση Στυλ. Γονατά, εκτός από την προσωρινή επίταξη οικημάτων για στέγαση των προσφύγων, διαπιστώνει καθυστερήσεις και αντιδράσεις, αποφασίζει και εκδίδει δύο Νομοθετικά Διατάγματα [5]:

«Περί επιτάξεως ακινήτων δι’  εγκατάστασιν προσφύγων και απαλλοτριώσεως οικοπέδων δι’  ανέγερσιν προσφυγικών συνοικισμών» και

«Περί επιτάξεως κατοικουμένων ή οπωσδήποτε χρησιμοποιουμένων ακινήτων»

Με τα εν λόγω διατάγματα, έφτανε μόνο η απόφαση του Υπουργού Περιθάλψεως, για να πραγματοποιηθεί επίταξη ακινήτων ή αναγκαστική απαλλοτρίωση οικοπέδων και εκτάσεων για ανέγερση προσφυγικών συνοικισμών. Σε οικήματα με πολλά δωμάτια επιβάλλονταν και η συγκατοίκηση.

              Ανέγερση φθηνών οικιών

Για διευκόλυνση ανέγερσης φθηνών οικιών που προορίζονταν για αναπήρους πολέμου,  υπαλλήλους,  συνταξιούχους, εργάτες και τους πρόσφυγες, η Κυβέρνηση εκδίδει το Ν.Δ. «Περί ανεγέρσεως ευθηνών οικιών»[6].

                Κατά το εν λόγω διάταγμα, συνίσταται δεκαμελής Κεντρική Επιτροπή Ευθηνών Κατοικιών στην οποία ανατίθεται η παρακολούθηση και εποπτεία του παρόντος νόμου, όπως:

– Η επεξεργασία διαταγμάτων, κανονισμών, εγκυκλίων κλπ. για την εφαρμογή του νόμου.

– Η διαπραγμάτευση επί των όρων συμβάσεων μετά εταιρειών ή άλλων οργανισμών που αναλαμβάνουν την ανέγερση ευθηνών οικιών.

– Η μελέτη και η εν γένει έρευνα του ζητήματος της στέγης και ευθηνής κατοικίας στην Ελλάδα.

              Η απόκτηση ιθαγένειας από τους πρόσφυγες

Στις 25 Αυγούστου 1923, η κυβέρνηση Στυλ. Γονατά με Ν. Δ.[7] αναγνωρίζει τα «Περί κυρώσεως της εν Λωζάνης συνομολογηθείσης Συνθήκης περί Ειρήνης» ενώ θέτει τους όρους «Περί αθρόας πολιτογραφήσεως των εκ Τουρκίας εις Ελλάδα καταφυγόντων ομογενών».

Με το εν λόγω διάταγμα «Περί πολιτογραφήσεως …κλπ.», έρχεται να διευρύνει, συμπληρώσει και να συμπεριλάβει και τους πρόσφυγες που ήρθαν στην Ελλάδα μέχρι 30.1.1923 και δεν έλαβαν την Ελληνική Ιθαγένεια, βάσει του Ν.Δ. της 19.10.1922 ούτε γράφτηκαν στους εκλογικούς καταλόγους.

[1] Φ.Ε.Κ. αρ. 184/1.10.1922, τ. Α΄.

[2] Φ.Ε.Κ. αρ. 192/6.10.1922, τ. Α΄.

[3] Φ.Ε.Κ. αρ. 211/23.10.1922, τ. Α΄.

[4] Φ.Ε.Κ. αρ. 237/17.11.1922, τ. Α΄.

[5] Φ.Ε.Κ. αρ. 243 /23.11.1922, τ. Α΄.

[6] Φ.Ε.Κ. αρ. 132/19.5.1923, τ. Α΄

[7] Φ.Ε.Κ. αρ. 238/25.8.1923, τ. Α΄.