Αφιερώματα
Η Κηφισιά του χθες και του σήμερα (Μέρος Α΄)
Ένα πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα καταγραφής των χώρων πολιτιστικής κληρονομίας στους δήμους των βορείων προαστίων σας παρουσιάζουν ο ΧΤΥΠΟΣ και το xtypos.gr. Όπως αποδεικνύεται από την έρευνα* οι δήμοι της περιοχής μας έχουν έναν εξαιρετικά σημαντικό πολιτιστικό πλούτο που σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα είναι και άγνωστος ακόμα και στους ίδιους τους κατοίκους τους (ή έστω στην πλειοψηφία τους).
Στόχος της έρευνας είναι η προβολή και ανάδειξη των χώρων αυτών από την αρχαιότητα έως σήμερα, μέσα από έναν έγκυρο και κατά το δυνατόν πληρέστερο οδηγό πληροφόρησης. Οι Δήμοι που συμπεριλήφθηκαν ήταν η Αγία Παρασκευή, τα Βριλήσσια, το Γαλάτσι, το Ηράκλειο, η Κηφισιά, το Μαρούσι, η Μεταμόρφωση, η Λυκόβρυση- Πεύκη, η Νέα Ιωνία, ο Παπάγου- Χολαργός, η Πεντέλη, η Φιλοθέη- Ψυχικό και το Χαλάνδρι.
Η καταγραφή αφορά σε χώρους ευρύτερου πολιτιστικού ενδιαφέροντος, όπως αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία, λαογραφικές εκθέσεις, βιβλιοθήκες και σύγχρονα πολιτιστικά κέντρα, λαμβάνοντας κατά το δυνατόν υπόψη τα κριτήρια της UNESCO για το χαρακτηρισμό ενός χώρου ως μνημείου πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ως εκ τούτου, συμπεριλήφθηκαν χώροι που επιδεικνύουν σημαντικές εξελίξεις στην αρχιτεκτονική, τις μνημειακές τέχνες και την πολεοδομία, συνδέονται άμεσα με γεγονότα, παραδόσεις, ιδέες και καλλιτεχνικά ή λογοτεχνικά έργα, οι οποίοι αποτελούν σημαντικό παράδειγμα ανθρώπινης αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον.
Παρακάτω σας παρουσιάζουμε το πρώτο μέρος του αφιερώματος στον καλλικρατικό Δήμο της Κηφισιάς, δηλαδή στις περιοχές της Κηφισιάς της Νέας Ερυθραίας και της Εκάλης, ενώ το δεύτερο μέρος υπάρχει στο φύλλο της εφημερίδας που κυκλοφορεί στα περίπτερα των βορείων προαστίων την Παρασκευή 18 Ιουλίου.
Μια από τις αρχαιότερες πόλεις της Αττικής
Ο Δήμος Κηφισιάς, που ανήκει στην Περιφέρεια της Αττικής, συστάθηκε με το πρόγραμμα Καλλικράτης από τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Κηφισιάς, Νέας Ερυθραίας και Εκάλης. Βρίσκεται βόρεια της Αθήνας και ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 70.600 κατοίκους. Έδρα του, είναι η Κηφισιά, η οποία μαζί με τη Νέα Ερυθραία και την Εκάλη είναι πηγές πρασίνου και θεωρούνται από τις ακριβότερες περιοχές της Αθήνας λόγω της υψηλής αρχιτεκτονικής των κτιρίων τους. H Κηφισιά από την εποχή του Kλεισθένη αποτελούσε το δήμο της Ερεχθηίδας φυλής. Το όνομά της, προέρχεται από τον Κηφισό ποταμό και ήταν μία από τις αρχαιότερες πόλεις της Αττικής. Λαογραφικό λογοπαίγνιο της νεοελληνικής, θεωρεί πως το όνομά της προέρχεται από την έκφραση “Εκεί φυσά” - “Κεί Φυσά” - “Κηφισά”- “Κηφισιά”. Στην οικονομική αξιοποίησή της συνέβαλε το ατμοκίνητο τρένο «Θηρίο», το οποίο διήλθε από το άλσος της Κηφισιάς ενώ στα προσεχή έτη έγινε δημοφιλές παραθεριστικό κέντρο μέχρι το 1925 που αναγνωρίστηκε και επισήμως ως αυτόνομη κοινότητα της Αττικής. Αργότερα κηρύχθηκε προάστιο της Ανατολικής Αττικής και το 1942 προάχθηκε σε Δήμο. Λόγω του υγιεινού κλίματος, του ωραίου περιβάλλοντος, των άφθονων νερών και της μικρής σχετικά απόστασής της από την Αθήνα, υπήρξε από την αρχαία εποχή προνομιούχος τόπος για τον παραθερισμό των πλουσίων. Η περιοχή είναι γνωστή για την εμπορική της αγορά, που καλύπτεται από ένα εκτενές δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων, την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των σπιτιών και των καταστημάτων, την αγάπη των κατοίκων της για την ανθοκομία, τα μεγάλα ποσοστά δημοτικού αλλά και ιδιωτικού πρασίνου ενώ υπάρχουν και οι φιλήσυχες γειτονιές όπως του Κεφαλαρίου και της Πολιτείας με μια σχετικά έντονη νυχτερινή διασκέδαση. Η Νέα Ερυθραία ιδρύθηκε από Έλληνες πρόσφυγες από την περιοχή της Ερυθραίας χερσονήσου της Μικράς Ασίας οι οποίοι κατέφυγαν στην Κηφισιά μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 εξ ου και η ονομασία της “Νέα” που αρχικά υπαγόταν στην κοινότητα Κηφισιάς. Οι πρώτες κινήσεις για τη δημιουργία της άρχισαν με την ίδρυση του Σωματείου Προσφύγων Κηφισιάς που είχε ως μέλημα την αστική αποκατάσταση. Τα πρώτα οικήματα εμφανίστηκαν το 1925 και έτσι άρχισε να λειτουργεί ως οικισμός του Δήμου Αθηναίων. Το έτος 1934 αναγνωρίστηκε ως αυτόνομη Κοινότητα και το 1982 μετατράπηκε σε Δήμο. Τα τελευταία χρόνια έχει επιδείξει μία σημαντική δραστηριοποίηση λόγω της ανάπτυξης πολιτιστικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, μέσω πολιτιστικών και αθλητικών συλλόγων, και της κατασκευής έργων υποδομής ή κοινής ωφέλειας. Η Εκάλη ήταν αρχαίος δήμος της Αττικής και ανήκε στη Λεοντίδα φυλή. Το τοπωνύμιο συνδέεται με το όνομα μιας γραίας γυναίκας, της Εκάλης. Η οικοδόμησή της ανάγεται στο 1922 ως πρωτοβουλία του αρχιτέκτονα Σπήλιου Αγαπητού για τη δημιουργία ενός φυσιολατρικού αστικού συνοικισμού, με βάση τα σχέδια πρότυπης αγγλικής κηπούπολης. Σήμερα, συνιστά εύρωστο και πρότυπο προάστιο με κυριότερες συνοικίες του την Άνω Εκάλη και τα Δημοσιογραφικά. Στα χαρακτηριστικά γνωρίσματά του συγκαταλέγεται η υψηλών προδιαγραφών αρχιτεκτονική, το μεγάλο ποσοστό πρασίνου αλλά και το εξαίρετο ρυμοτομικό σχέδιο που συνίσταται από ένα μείγμα κυκλικών και ευθέων οδών που διακόπτονται από κυκλικούς κόμβους και πλατείες, κατά μήκος των φυσικών ορίων του Πεντελικού τοπίου.
Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας
Το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας είναι ίδρυμα κοινωφελές, αφιερωμένο στη μελέτη, στη συντήρηση και στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Βρίσκεται στην οδό Λεβίδου 13 στην Κηφισιά και από την ίδρυσή του, το 1964, χάραξε μία νέα προσέγγιση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον. Ανέπτυξε ενεργό επιστημονική δραστηριότητα για την αντιμετώπιση και την ανάσχεση των περιβαλλοντικών απειλών, που πλήττουν τον πλανήτη και την αποκατάσταση των φυσικών πόρων που συντηρούν τη ζωή. Αναπτύσσει διεθνή δραστηριότητα, συνεχίζοντας την ιστορική και πολιτισμική μας παράδοση και την οικουμενική θεώρηση του κόσμου. Το Μουσείo, ακόμη, εργάζεται για τη διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος εκπαιδεύοντας καθημερινά εκατοντάδες επισκέπτες, κυρίως παιδιά σχολικής ηλικίας. Διαχέει τις γνώσεις του στην κοινωνία μέσω ημερίδων, συνεδρίων, εκδόσεων και εκθέσεων και διαθέτει εργαστήρια υψηλής τεχνολογίας, που εστιάζουν στην έρευνα των φυσικών πόρων, που στηρίζουν τη ζωή. Συνεργάζεται και με άλλα επιστημονικά κέντρα και ιδρύματα στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α. στα πεδία της βιοτεχνολογίας, της οικολογίας του εδάφους και της αναλυτικής χημείας.
Κέντρο Γαία
Το 2001 το Μουσείο Γουλανδρή προχώρησε στη δημιουργία του Κέντρου Γαία ως Κέντρου Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης, που βρίσκεται στην οδό Όθωνος 100 στην Κηφισιά. Υποστηρίχθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως πρωτοποριακό στην Ευρώπη, προκειμένου να αναπτύξει διεπιστημονική δραστηριότητα σε συνεργασία με ευρωπαϊκά και διεθνή ερευνητικά κέντρα. Διεξάγει έρευνα ώστε να συλλεχθεί, να καταγραφεί και να μελετηθεί ο βοτανικός, ζωολογικός, γεωλογικός και παλαιοντολογικός πλούτος της χώρας. Επιπρόσθετοι στόχοι του Κέντρου αποτελούν η παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, έντυπου και ηλεκτρονικού, καθώς και η διοργάνωση εξειδικευμένων σεμιναρίων για εκπαιδευτικούς. Αποτελεί πρότυπο μιας νέας προσέγγισης ανθρώπου και φύσης. Η δυνατότητά του να τέμνει με επιστημονική εγκυρότητα τις σχέσεις έρευνας, παιδείας και πολιτισμού συνθέτουν τη μοναδικότητά του.
Σκιρώνειο Κέντρο
Το Σκιρώνειο Κέντρο είναι ένας ελαιώνας 9.500 τ.μ. με αιωνόβια δένδρα, φλαμουριές, ροδιές και πανύψηλα κυπαρίσσια που εγκαινιάστηκε το 1985. Λειτουργεί ως ένα πάρκο Σύγχρονης Γλυπτικής και η είσοδός του βρίσκεται στην οδό Γ. Λύρα 73 στη Νέα Κηφισιά. Δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην υποστήριξη των νέων καλλιτεχνών, κάνοντάς το μοναδικό στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας. Διαθέτει μόνιμη συλλογή που αποτελείται από υπερμεγέθη έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών και γλυπτικές εγκαταστάσεις που συμβάλλουν στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του Μουσείου. Η παλαιά αγροικία και οι άλλες κτιριακές εγκαταστάσεις χρησιμεύουν ως εκθεσιακοί χώροι και γραφεία του ιδρύματος. Από το 1995 στον ίδιο χώρο διοργανώνονται εκπαιδευτικά προγράμματα, που συνδυάζουν την αισθητική και την περιβαλλοντική εκπαίδευση, απόλυτα εναρμονισμένα με τη μοναδικότητα του Πάρκου και των εκθεμάτων του.
Μουσείο Τηλεπικοινωνιών
Το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών του ΟΤΕ άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 1990. Στεγάζεται στην οδό Πρωτέως 25 στη Νέα Κηφισιά και διαθέτει χώρους για τις μόνιμες εκθέσεις του, αίθουσα προβολών και διαλέξεων, βιβλιοθήκη και εργαστήριο. Είναι μοναδικό στο είδος του μεταξύ των λίγων μουσείων τεχνολογίας στην Ελλάδα, συμβάλλοντας έτσι στη διαφύλαξη της βιομηχανικής κληρονομιάς και της τεχνολογικής παράδοσης της χώρας μας. Η συλλογή του Μουσείου περιλαμβάνει πάνω από 4.500 αντικείμενα, πλούσιο φωτογραφικό και οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό.
Βίλα Αμαρυλλίς
Η Βίλα «Αμαρυλλίς» βρίσκεται στη συμβολή των οδών Αγίων Θεοδώρων και Δ. Κυριακού στην Κηφισιά, όπου στεγάζονται στο ισόγειο η Δημοτική Βιβλιοθήκη και στον πρώτο όροφο το Μουσείο Γεωργίου Δροσίνη. Το κτίριο κτίστηκε το 1870. Ο Στράτος Δροσίνης, αδελφός του ποιητή το αγόρασε το 1918 και μετά το θάνατό του, το 1942, περιήλθε στην αδελφή του Κάτια Δροσίνη, η οποία στη διαθήκη της έθεσε τον όρο να δημιουργηθεί στο χώρο της το Μουσείο Δροσίνη. Η χρήση της βίλας παραχωρήθηκε από το ελληνικό δημόσιο στο Δήμο Κηφισιάς το 1988.
Μουσείο Δροσίνη
Το Μουσείο Γεωργίου Δροσίνη δημιουργήθηκε το 1997 στη Βίλα «Αμαρυλλίς», όπου έζησε τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια της ζωής του ο ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος Γεώργιος Δροσίνης (1859-1951). Πρωτότυπα βιβλία, που αναφέρονται στον ποιητή και προσωπικά αντικείμενα, που ανήκουν στο Σύλλογο «Οι Φίλοι Του Μουσείου Γ. Δροσίνη», κοσμούν το οίκημα. Υπάρχουν ιδιόγραφα χειρόγραφα του ποιητή, κειμήλια, φωτογραφίες καθώς και ολόκληρο το ποιητικό, πεζογραφικό και λαογραφικό του έργο. Η συλλογή συγκροτήθηκε με την ευγενική φροντίδα και επιμέλεια του Συλλόγου, ο οποίος ασχολείται με τη διοργάνωση εκδηλώσεων σε συνεννόηση με το Δήμο Κηφισιάς, ο οποίος είναι και ο διαχειριστής του κληροδοτήματος Δροσίνη.
Αρχαιολογική Συλλογή
Η Αρχαιολογική Συλλογή εγκαινιάστηκε το Νοέμβριο του 2004 και είναι δημιούργημα της Β΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου Κηφισιάς και της Εταιρείας των Φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου Κηφισιάς. Η συλλογή στεγάζεται σε ένα διατηρητέο πέτρινο κτίριο του 1930 στη συμβολή των οδών Γεωργαντά και Κασσαβέτη και περιέχει ευρήματα ανασκαφών από την Κηφισιά και την ευρύτερη περιοχή. Ο σχεδιασμός της έκθεσης προέκυψε από την ανάγκη διαφύλαξης και προβολής μεγάλου αριθμού ευρημάτων, τα οποία αποκαλύφθηκαν τα τελευταία χρόνια σε σωστικές ανασκαφές, τόσο σε ιδιωτικά οικόπεδα της Κηφισιάς όσο και κατά τη διάρκεια κατασκευής των δημοσίων έργων στα βόρεια προάστια. Ωστόσο, αυτή την περίοδο η Συλλογή πρόκειται να μεταστεγαστεί στην αναπαλαιωμένη Βίλα Κουτούπη στην Κάτω Κηφισιά.
Μουσείο Μπενάκη (Ιστορικό Αρχείο)
Τα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη αποτελούν έναν από τους πλέον συγκροτημένους φορείς αρχειακών συλλογών στον ελληνικό χώρο, που οργανώθηκε και άρχισε να λειτουργεί ως αυτόνομο τμήμα το 1950. Από το 1994 μεταστεγάστηκε στην Κηφισιά, στο μέγαρο του Στέφανου και της Πηνελόπης Δέλτα, δωρεά της κόρης τους Αλεξάνδρας Δέλτα-Παπαδοπούλου, που βρίσκεται στην οδό Εμμανουήλ Μπενάκη 38 και Στεφάνου Δέλτα. Τα αρχεία προέρχονται, καταρχήν, από την προσωπική συλλογή του Αντώνη Μπενάκη, καθώς και από μεταγενέστερες δωρεές ιδιωτικών φορέων και προσώπων. Με άξονα την ιστορική πορεία του Νέου Ελληνισμού συγκεντρώθηκαν έγγραφα, αρχεία και άλλα ιστορικά κειμήλια, τα οποία καλύπτουν, ως επί το πλείστον, τους τελευταίους τρεις αιώνες της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής της Ελλάδας. Με τις εκτεταμένες ενότητες των τεκμηρίων του, που καλύπτουν περισσότερους από έναν πολιτισμικούς τομείς, αλλά και τη γενικότερη λειτουργία του, που εξυπηρετεί περισσότερες από μία κοινωνικές ανάγκες, το Μουσείο Μπενάκη, προσφέρει ένα μοναδικό ίσως υπόδειγμα σύνθετης δομής μέσα στο ευρύτερο πλέγμα των μουσειακών ιδρυμάτων της Ελλάδας.
Πινακοθήκη Κουβουτσάκη
Η Πινακοθήκη Κουβουτσάκη ιδρύθηκε το 1995 με πρωτοβουλία του Παναγιώτη Ν. Κουβουτσάκη και είναι ένας κοινωφελής μη κερδοσκοπικός οργανισμός που βρίσκεται στην Κηφισιά στην οδό Λεβίδου 11. Η λειτουργία της έχει ως σκοπό την ανάπτυξη, την καλλιέργεια, την προαγωγή και τη διάδοση των εικαστικών τεχνών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην παραστατική ζωγραφική και γλυπτική. Τα έργα, που εκτίθενται, προέρχονται από την ιδιωτική συλλογή του ιδιοκτήτη και αποτελούν ενότητα, που συνεχώς εμπλουτίζεται. Περιλαμβάνονται έργα καλλιτεχνών, από το 1800 μέχρι σήμερα, που επεδίωξαν την οπτική προσέγγιση της αντικειμενικής πραγματικότητας μέσα από διάφορες μορφές ρεαλιστικής ζωγραφικής. Η συλλογή, που καθίσταται μοναδική σήμερα στο είδος της στην Ελλάδα, περιλαμβάνει περίπου 1.500 έργα ζωγραφικής και γλυπτικής του 19ου και του 20ού αιώνα, Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών.
Διαβάστε επίσης:
Η Κηφισιά του χθες και του σήμερα (Μέρος Β΄)
Η Κηφισιά του χθες και του σήμερα (Μέρος Γ΄)
- Μην ξεχάσετε να διαβάσετε τη συνέχεια του αφιερώματος μόνο στον Χτύπο που κυκλοφορεί στα περίπτερα από την Παρασκευή 18 Ιουλίου
*Πηγή αποτέλεσε ο Σύνδεσμος Βιώσιμης Ανάπτυξης Πόλεων.
** H εν λόγω εργασία-έρευνα έγινε από το Σύνδεσμο στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο μέσω προγραμμάτων κοινωφελούς απασχόλησης στην Β.-Β.Α. Περιφέρεια Αττικής με τίτλο “Καταγραφή των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς στην περιοχή των Δήμων-μελών του Συνδέσμου”.
Για την ολοκλήρωση του συνεργάστηκαν πληθώρα επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων (ιστορικοί-φιλόλογοι) και απαιτήθηκε πολύωρη εργασία συλλογής και τεκμηρίωσης στοιχείων (βιβλιογραφία, διαδίκτυο, επαφές με δήμους και φορείς). Στόχος ήταν η κατά το δυνατό πληρέστερη και πλέον αξιόπιστη καταγραφή της της πολιτιστικής κληρονομιάς των Δήμων-Μελών του Συνδέσμου.
Ο οίκος Fitch επιβεβαίωσε το ελληνικό αξιόχρεο στην επενδυτική βαθμίδα ΒΒΒ- με σταθερές προοπτικές
Ο καιρός αλλάζει με απότομη πτώση της θερμοκρασίας
Εισβολή στην Ουκρανία: Δύο νεκροί σε πλήγματα της Ρωσίας στη Σούμι – Το κοινοβούλιο της Ουκρανίας ανέβαλε συνεδρίασή του, για λόγους ασφαλείας
Εκδήλωση αλληλεγγύης για τον παλαιστινιακό λαό από τον Ιωνικό Σύνδεσμο
