Μεγάλο αφιέρωμα στη Μικρά Ασία από το Λ. Χριστοδούλου: Ο Αρχιστράτηγος Λεων. Παρασκευόπουλος στη Σμύρνη. Η στάση των Ιταλών. Η Διεθνής Εξεταστική Επιτροπή (Α΄Μέρος)

Η συνέχεια του μεγάλου αφιερώματος στη Μικρά Ασία που μπορείτε να βρείτε κάθε εβδομάδα με τον Χ-τύπο από τον Πρόεδρο του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Νέας Ιωνίας και της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας, Λουκά Χριστοδούλου

Στις 28 Ιουνίου 1919, έφθασε στη Σμύρνη προερχόμενος από τη Θεσσαλονίκη ο Σμυρνιός στην καταγωγή Αρχιστράτηγος Λεων. Παρασκευόπουλος.

Τον υποδέχθηκε ο Ύπατος Αρμοστής Αρ. Στεργιάδης και πλήθος κόσμου. Την επόμενη ημέρα μετά τη δοξολογία στην εκκλησία της Αγ. Φωτεινής μίλησε στους Σμυρνιούς από τον εξώστη της μητρόπολης, έχοντας δίπλα του τον μητροπολίτη Χρυσόστομο. Είπε μεταξύ άλλων:

….Αναγνωρίζω είπε, μεταξύ άλλων τα κατέχοντα αισθήματα σας, ως και το τι υπέστητε κατά την μακρόχρονον αυτήν δουλείαν. Και εγώ έζησα εδώ μαζί σας και υπέφερα και εδώ έμαθα να αγαπώ και να αφοσιώνομαι εις την εξυπηρέτησιν της γλυκειάς μας Πατρίδας. Αλλά το εθνικόν συμφέρον απαιτεί να σφίξωμεν την καρδιάν μας και να λησμονήσωμεν το παρελθόν, να τείνωμεν δε φιλικήν χείραν προς τους συμπολίτας μας οθωμανούς και να τους είπωμεν: Έλθετε και υμείς να σκεπασθήτε υπό τας πτυχάς της κυανολεύκου, ήτις είναι το σύμβολον ισότητος δικαιωμάτων, δικαιοσύνης, ελευθερίας, πολιτισμού και ανεξιθρησκείας.

Και αφού απηύθυνε ενθαρρυντικούς λόγους και προς τους Τούρκους, κατέληξε:

Ομιλών προς υμάς, θεωρώ επιβεβλημένον καθήκον να επικαλεσθώ την συνδρομήν των ενταύθα πολιτικών και στρατιωτικών αρχών των φίλων και συμμάχων δια την επιτυχίαν της εντολής μου. Γνωστή τυγχάνει η παρά τοις συμμάχοις μακρά, ειλικρινής και ανιδιοτελής συνεργασία μου ώστε να δικαιολογήσει την υπό του αρχιστρατήγου του Στρατού της Ανατολής, ενδόξου στρατηγού ντ’ Εσπεραί ανάθεσιν εις εμέ της διοικήσεως των εν Μακεδονία συμμαχικών δυνάμεων. Η σήμερον ημέρα είναι δι’ εμέ μία εκ των ευτυχεστέρων στιγμών του βίου μου.

Όταν όμως εγκαταστάθηκε στο Στρατηγείο της Στρατιάς και ενημερώθηκε από τους υφισταμένους του, διαπίστωσε ότι υπήρχαν πολλά προβλήματα ενώ οι Ιταλοί ενίσχυαν ηθικά και υλικά τους Τούρκους, προκαλώντας συνεχώς προστριβές. Έτσι στις 1 Ιουλίου 1919, αποστέλλει στον Ελ. Βενιζέλο που βρίσκονταν στο Παρίσι, το παρακάτω τηλεγράφημα:

Ενταύθα κατάστασις λαμβάνει συν τω χρόνω δυσάρεστον δι’ ημάς τροπήν ένεκα παθητικής ημών θέσεως μεταβαλλούσης ημάς εις πολιορκουμένους, υφισταμένας επιθέσεις, χωρίς να δύνανται να αντεπιτεθώσι.
Τουρκικαί οργανώσεις ατάκτων συμμοριών εις εγγύς κέντρα αυξάνουν, εις περιφέρειαν δε Αϊδινίου δε τελευταίων ημερών, εβεβαιώθη ότι διευθύνονται υπό των Ιταλών. Εκ καταθέσεων απάντων τούρκων αιχμαλώτων τελευταίων ημερών, εβεβαιώθη ότι επιχειρήσεις Αϊδινίου ωργάνωσαν και συνετήρησαν Ιταλοί και ότι πιθανόν αύται επαναληφθώσι. Εξηκριβώθη ότι ιταλικόν πυροβολικόν και πολυβόλα έλαβον μέρος διευθυνόμεθα όπισθεν από Ιταλούς αξιωματικούς και οπλίτας. Όπλα, πυρομαχικά και τροφαί εχορηγήθησαν δι’ ιταλικών μεταγωγικών εις τους Τούρκους κατά την διάρκειαν της μάχης.

Εάν δεν πρόκειται όπως, εγγύς ημών κέντρα τουρκικών οργανώσεων, καταληφθώσι λίαν συντόμως υπό αγγλογαλλικών τμημάτων, ως ρητώς εξεδήλωσε γνώμην και αρχιστράτηγος συμμαχικών στρατευμάτων, νομίζω ότι επιβάλλετααι ημίν ίνα επιτακτικώς δια την ασφάλειαν το ταχύτερον προβώμεν εις καταστροφήν των εγγύς κέντρων οργανώσεων δι’ αμέσου καταλήψεως αφ’ ενός μεν σιδηροδρομικών γραμμών Σόμα-Αξαρίου, αφ’ ετέρου δε Ντενιζλί-Φιλαδελφείας-Σαλιχλί.

Εάν η προς τούτο έγκρισις δεν δύναται να επιτευχθή δια της διπλωματικής οδού, υποβάλλω γνώμην, όπως, εν περιπτώσει επαναληφθή η κατά του Αϊδινίου επίθεσις, τα ημέτερα αμυνόμενα να αντεπιτεθώσι σφοδρώς και καταδιώξουσι τους Τούρκους και εντός της ιταλικής ζώνης.
Κατόπιν τηλεγραφήματος υμών υπ’ αριθ. 6779 περί αναστολής προελάσεως και εκκενώσεως ιταλικής ζώνης μέχρι νεωτέρας υμών διαταγής, παρακαλώ ληφθώσιν υπ’ όψιν ανωτέρω και ληφθή τάχιστα απόφασις προς αποφυγήν μελλούσης επικινδύνου καταστάσεως, δυναμένης σήμερον να αποσοβηθή λίαν ευχερώς.

Το Ανώτατο Συμμαχικό Συμβούλιο που συνεδριάζει στο Παρίσι στις 8 Ιουλίου 1919 αποφασίζει την αποστολή στη Σμύρνη Εξεταστικής Επιτροπής που αποτελείται από 4 στρατηγούς των Συμμαχικών Δυνάμεων: τον Γάλλο Bunust, τον Άγγλο Here, τον Ιταλό Dalolio και τον Αμερικανό ναύαρχο Robek. Στην εν λόγω επιτροπή ως παρατηρητές συμμετέχουν: ο Έλλην συνταγματάρχης Αλέξ. Μαζαράκης και ένας Τούρκος εκπρόσωπος.

Αργότερα στα Απομνημονεύματά του ο Αλέξ. Μαζαράκης σκιαγραφεί τα πρόσωπα που απαρτίζανε την επιτροπή:
…Ο κεκηρυγμένος εναντίον ημών, αναφανδόν δε φιλότουρκος ήτο ο Αμερικανός Ναύαρχος Robek, φθάνων μέχρι σκαιότητος και ύβρεων κατά του ελληνικού πληθυσμού, εις ον απέδιδε όλας τας ταραχάς. Ο Γάλλος στρατηγός ήτο ευγενέστερος στους τρόπους, αλλά δεν απέκρυπτε την προκατάληψίν του περί του αδίκου της Ελληνικής κατοχής. Ο Άγγλος στρατηγός εφαίνετο αμερόληπτος. Εν τούτοις εις το Αϊδίνιον όταν εξεφράσθην δυσμενώς κατά του Άγγλου εφέδρου αξιωματικού, διαμένοντος εκεί την ημέραν της σφαγής του Ελληνικού πληθυσμού εκ μέρους των εισβαλόντων Τούρκων ληστανταρτών ή τσετών και ο οποίος ηδύνατο και ώφειλε να επέμβη και να σώση εις το εργοστάσιον το οποίον διηύθυνεν όσους ηδύνατο χριστιανούς, εχολώθη και αυτός διότι εξεφράσθην κατά τοιούτον τρόπον εναντίον έστω και Λεβαντίνου φέροντος στολήν Άγγλου αξιωματικού. Ο Ιταλός δεν ανεμιγνύετο πολύ εις τας συζητήσεις…

Συνεχίζεται…