Μεγάλο αφιέρωμα στη Μικρά Ασία από το Λ. Χριστοδούλου: Οι πρώτες ημέρες του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη (Α΄ Μέρος)

Η συνέχεια του μεγάλου αφιερώματος στη Μικρά Ασία που μπορείτε να βρείτε κάθε εβδομάδα με τον Χ-τύπο από τον Πρόεδρο του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Νέας Ιωνίας και της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας, Λουκά Χριστοδούλου

Ο Ελληνικός στρατός μη έχοντας κάνει την καλύτερη προετοιμασία για αντιμετώπιση ανάλογων καταστάσεων βρίσκεται ξαφνικά στη Σμύρνη, σε μια άγνωστη πόλη και προσπαθεί να οργανωθεί (δημιουργία Στρατηγείου, κατάληψη καίριων θέσεων, επέκταση επιρροής στα προάστεια της Σμύρνης και σε ολόκληρο το νομό Αϊδινίου).

Συγχρόνως όμως αναζητείται λύση για την αντιμετώπιση της καθημερινότητας και έτσι αποφασίζεται η ίδρυση-δημιουργία της Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης με Ύπατο Αρμοστή τον Αριστείδη Στεργιάδη, μέχρι τότε Γενικό Διοικητή Ηπείρου.

Οι σύμμαχοί μας, μη γνωρίζοντας τα ακριβή γεγονότα της πρώτης ημέρας, αρχίζουν τις «διαρροές» για τις αιτίες και τους αίτιους των συμπλοκών της πρώτης και δεύτερης ημέρας.

Οι ανησυχίες του Ελ. Βενιζέλου, για τις επιπτώσεις που θα είχε η Ελλάδα σε διεθνές επίπεδο, από αυτές τις ενέργειες, δεν άργησαν να φανούν. Οι σύμμαχοί μας που πριν λίγες ημέρες μας έστειλαν στη Μ. Ασία αντί να συνταχθούν μαζί μας, ή να προβούν σε υποδείξεις για την αντιμετώπιση της κατάστασης, απαιτούν να συσταθεί Διεθνής Ανακριτική Επιτροπή για την εξέταση των γεγονότων. Οι Έλληνες προηγουμένως τους είχαν προειδοποιήσει για τις κινήσεις των Τούρκων (απελευθέρωσαν τους Τούρκους φυλακισμένους και τους όπλισαν) ενώ ήταν εμφανής η εμπλοκή και υποστήριξη των Ιταλών προς τους Τούρκους.

Ένα είναι γεγονός! Δεν είχε εκτιμηθεί σωστά η στάση-αντίδραση του τουρκικού στρατού στη Σμύρνη αλλά και η στάση των άλλων εθνοτήτων που ζούσαν στην Σμύρνη, και το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν το εμπόριο και το κέρδος . Οι Λεβαντίνοι (Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί, Αυστριακοί, Γερμανοί που είχαν εγκατασταθεί και ασκούσαν κυρίως εμπορικές δραστηριότητες, εκμεταλλευόμενοι το καθεστώς των διομολογήσεων) αλλά και οι Εβραίοι δεν είδαν με καλό μάτι την άφιξη των Ελλήνων στη Σμύρνη. Πίστευαν ότι θα έρθουν σε δεύτερη μοίρα. Έτσι δυσανασχέτησαν από την πρώτη ημέρα της άφιξης του ελληνικού στρατού.

Σε έκθεση προς τον Ελ. Βενιζέλο, ο Αλέξ. Μαζαράκης, λίγες ημέρες αργότερα, γράφει: O ενθουσιασμός μετατράπηκε «…εις πανικόν εις μέρος του λαού, εις λύσσαν εκδικήσεως εις άλλους. Η επίθεσις των φανατικών Τούρκων, εξωγκώθη δια των διαδόσεων και μετετράπη εις Γενική των Τούρκων επίθεσιν….».

Ο Ελ. Βενιζέλος, έχοντας στα χέρια του, την έκθεση του Μαζαράκη, απαιτούσε άμεσα από τη διοίκηση της Σμύρνης να επισπεύσει τις απαραίτητες ενέργειες για την τιμωρία των ενόχων. Επεδίωκε να είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία της εύρεσης και τιμωρίας των ενόχων, όπως και της αποζημίωσης των θυμάτων, πριν την άφιξη της Διεθνούς Ανακριτικής Επιτροπής των συμμάχων. Ο λόγος προφανής.

Για τον λόγο αυτό, συγκροτείται άμεσα έκτακτο Στρατοδικείο το οποίο τάχιστα καταδικάζει:
-τον Ευάγ. Μασσέλα για απόπειρα φόνου,
– τους Στυλιανό Τσιγαρά, Κ. Μύγα, Δημήτριο Τσαρουχά και Γ. Τσάντη για ληστεία
-τον Π. Χριστοφόρου επί ψευδορκία.

Εξ αυτών οι Στ. Τσιγαράς και Δ. Τσαρουχάς καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν στο ύψωμα της Αγίας Παρασκευής στο όρος «Πάγος», ο Ευάγ. Μασσέλας καταδικάστηκε σε 10ετή ειρκτή, ο Κ. Μύγας σε ισόβια δεσμά κι ο Π. Χριστοφόρου σε φυλάκιση 1 έτους.

Τις πρώτες ημέρες συνολικά δικάστηκαν 74 άτομα εκ των οποίων 48 ήταν Έλληνες, 13 Τούρκοι, 12 Αρμένιοι και 1 Εβραίος.
Και βέβαια, η απόφασή του Ελ. Βενιζέλου, για την όσον τη γρηγορότερη άφιξη ως Ύπατου Αρμοστή Σμύρνης του Αριστ. Στεργιάδη, μέχρι τότε Γενικού Διοικητή Ηπείρου διαφαίνεται από το ύφος των τηλεγραφημάτων του, από το Παρίσι και την άμεση διάθεση αντιτορπιλικού για την μετάβασή του στη Σμύρνη.

Συνεχίζεται…