Ψηφιακή κάρτα: Στον αέρα οι οδηγοί, οι πωλητές και όσοι εργάζονται νύχτα

Σύμφωνα με τον Γιάννη Καρούζο στην ολοκλήρωση του μεγάλου αυτού βήματος για το εργατικό δίκαιο στη χώρα μας είναι απολύτως κρίσιμο να καταβληθεί κάθε προσπάθεια για τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης των πάσης φύσεως εργαζόμενων.

Έτσι, όπως αναφέρει δεν πρέπει να παραβλεφθεί ή να υποτιμηθεί η σημασία της ύπαρξης ειδικών κατηγοριών εργαζόμενων, στις οποίες η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας παρουσιάζει εγγενείς δυσκολίες. Πρόκειται βασικά για τις εξής κατηγορίες:

1) Τηλεργαζόμενοι: μέχρι σήμερα δεν έχει ληφθεί κάποιο μέτρο για τον τρόπο καταγραφής του χρόνου εργασίας του τηλεργαζόμενου. Η κατηγορία αυτή αξίζει ιδιαίτερης προσοχής, αφού η αυστηρή τήρηση του ωραρίου του τηλεργαζόμενου μπορεί να συμβάλλει στο σεβασμό της διάκρισης εργάσιμου και ελεύθερου χρόνου, κάτι που αποτελεί κομβικό διακύβευμα για τον τηλεργαζόμενο. Βέβαια πρέπει να τονιστεί και η άρρηκτη σύνδεση της ψηφιακής κάρτας με την πρακτική εφαρμογή του δικαιώματος της αποσύνδεσης (άρθρο 67§10 ν.4808/2021). Η ρύθμιση του ζητήματος αυτού οφείλει να λάβει υπόψη τα διδάγματα από την εφαρμογή ανάλογων μέτρων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες με περισσότερη εμπειρία με την τηλεργασία.

2) Εργαζόμενοι σε ετοιμότητα: ιδιαιτερότητα παρουσιάζει και η καταμέτρηση του χρόνου εργασίας των μισθωτών με σύμβαση ετοιμότητας προς εργασία. Σύμβαση ετοιμότητας υπάρχει όταν ο εργαζόμενος δεσμεύει πλήρως τον προσωπικό του χρόνο για τις ανάγκες του εργοδότη, έτοιμος να εργαστεί εφόσον υπάρξει ανάγκη (γνήσια ετοιμότητα) και όταν δεσμεύει εν μέρει τον προσωπικό του χρόνο, πάλι υποχρεωμένος να προσφέρει την εργασία του εφόσον κληθεί (μη γνήσια ετοιμότητα). Χαρακτηριστικό παράδειγμα μη γνήσιας ετοιμότητας αποτελούν οι νυχτοφύλακες, οι οποίοι συχνά διανυκτερεύουν στις εγκαταστάσεις του εργοδότη. Επισημαίνεται ότι η διανυκτέρευση δε θεωρείται κατά τη νομολογία χρόνος εργασίας.

3) Επαγγελματίες οδηγοί: δυσκολίες εμφανίζει η καταμέτρηση του χρόνου εργασίας και στους επαγγελματίες οδηγούς, οι οποίοι εξ ορισμού δεν έχουν σταθερό χώρο εργασίας, αλλά μετακινούνται διαρκώς χωρίς άμεση επίβλεψη από κάποιον εργοδοτικό φορέα.

4) Εκτός έδρας απασχολούμενοι: η συγκεκριμένη κατηγορία έχει ιδιαίτερη σημασία διότι σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι είναι εν δυνάμει εκτός έδρας απασχολούμενοι, εφόσον οι ανάγκες της επιχείρησης το επιβάλλουν. Και εδώ, η άμεση επίβλεψη από κάποιον εργοδοτικό φορέα είναι εκ των πραγμάτων δυσχερής.

5) Περιοδεύοντες πωλητές: συναφής είναι και η περίπτωση των περιοδεύοντων πωλητών, των οποίων η έλλειψη σταθερότητας χώρου εργασίας γεννά εγγενείς δυσκολίες αντικειμενικής καταμέτρησης του χρόνου εργασίας. Βέβαια σημαντικό είναι στην εν λόγω κατηγορία να διαπιστωθεί πρώτα ο εξαρτημένος χαρακτήρας της εργασίας, ο οποίος δεν είναι πάντα δεδομένος.

6) Διευθύνοντες Υπάλληλοι: η κατηγορία αυτή ανώτατων στελεχών επιχείρησης ανέκαθεν εξαιρούταν από βασικές ρυθμίσεις για τον χρόνο εργασίας. Παρόλα αυτά δε δικαιολογείται, κατά την άποψή μου, η πλήρης αγνόησή τους από τις ανακοινώσεις του Υπουργείου. Είναι ανάγκη να διευκρινιστεί εάν υπάγονται ή όχι στο σύστημα της ψηφιακής κάρτας, καθώς και να υπάρξει μέριμνα για αποφυγή του ψευδεπίγραφου χαρακτηρισμού μισθωτών ως Διευθύνοντων Υπαλλήλων από εργοδότες, με σκοπό την καταστρατήγηση του νόμου.

“Όλα τα παραπάνω αποτελούν καινοφανή προβλήματα του εργατικού δικαίου και δεν υπάρχουν ούτε έτοιμες ούτε εύκολες λύσεις. Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να προχωρήσουμε με οδηγό την αρχή της ίσης μεταχείρισης και να προσπαθήσουμε να αντλήσουμε καθοδήγηση από την εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Αυτό αποτελεί και νομική αναγκαιότητα, αφού η τήρηση των προαναφερθεισών προδιαγραφών του ενωσιακού δικαίου αποτελεί υποχρέωση της χώρας μας ως Κράτους Μέλους της Ε.Ε.” σημειώνει ο εργατολόγος.

Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας στην επόμενη φάση θα υπάρχει δυνατότητα να «χτυπά» κάποιος κάρτα εξ αποστάσεως, γνωστοποιώντας πχ από το σπίτι ή από όποιο άλλο σημείο εργάζεται τις ώρες έναρξης και λήξης της εργασίας.
Η δυνατότητα αυτή θα υπάρξει σε αμέσως επόμενη φάση, καθώς προβλέπεται η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο θα ορίζει πώς θα ελέγχονται τα δεδομένα των επικοινωνιών μεταξύ του εργοδότη και του τηλεργαζομένου.
Με διάταγμα που εκδίδεται μετά από πρόταση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, μετά από γνώμη της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών και της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, καθορίζονται οι ειδικότεροι κανόνες υγιεινής και ασφάλειας της τηλεργασίας, καθώς και τα ελάχιστα τεχνικά και οργανωτικά μέσα, που εξασφαλίζουν την άσκηση του δικαιώματος αποσύνδεσης, η δήλωση του ωραρίου τηλεργασίας στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ», η διαδικασία ελέγχου εκ μέρους της Επιθεώρησης Εργασίας και κάθε άλλη λεπτομέρεια σχετική. Ιδίως, ορίζεται η πρόσβαση της Επιθεώρησης Εργασίας και των λοιπών ελεγκτικών αρχών στα μεταδεδομένα και τα δεδομένα της επικοινωνίας της επιχείρησης και του εργαζομένου μέσω ιδιωτικών ή δημόσιων δικτύων τηλεφωνίας ή διαδικτύου και μετάδοσης ψηφιακών δεδομένων, η οποία είναι απαραίτητη για να ελέγχεται η τήρηση του ωραρίου εργασίας και εν γένει της εργατικής νομοθεσίας κατά την τηλεργασία, με διασφάλιση του επιχειρηματικού απορρήτου και των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων.