Ο πόλεμος στο Κονγκό: Βιασμοί, παιδιά στρατιώτες και η διεθνής σιωπή

Χριστίνα Κατωπόδη

Ο πόλεμος στο Κονγκό, ο οποίος ξεκίνησε το 1998 και συνεχίζεται με αμείωτη ένταση μέχρι σήμερα, είναι ένας από τους πιο φρικτούς και παραμελημένους πολέμους της σύγχρονης ιστορίας. Μια σύγκρουση τόσο καταστροφική, που έχει διαλύσει τις ζωές εκατομμυρίων αθώων ανθρώπων, έχει οδηγήσει σε ασύλληπτες φρικαλεότητες και παραμένει σχεδόν αόρατη για τον κόσμο. Ενώ οι διεθνείς δυνάμεις και οι πολυεθνικές εταιρείες μάχονται για τον έλεγχο των τεράστιων κοιτασμάτων ορυκτών του Κονγκό, ο λαός του βρίσκεται εγκλωβισμένος στην κόλαση ενός πολέμου που δεν φαίνεται να έχει τέλος. Η ένοπλη βία, η καταστροφή των κοινοτήτων, οι βιασμοί, η στρατολόγηση παιδιών και η αδιαφορία της διεθνούς κοινότητας έχουν καταδικάσει το Κονγκό σε μια ατέρμονη τραγωδία. Όμως, παρά την απίστευτη ένταση και την έκταση του πολέμου, η σύγκρουση αυτή παραμένει σε μεγάλο βαθμό αόρατη και ξεχασμένη από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης και τους πολιτικούς ηγέτες.

Βιασμοί ως όπλο πολέμου

Η βία κατά των γυναικών στο Κονγκό δεν είναι απλώς μια πτυχή της σύγκρουσης – είναι το πιο αποτρόπαιο και συστηματικό εργαλείο καταστολής που χρησιμοποιείται από τις ένοπλες ομάδες για να ελέγξουν και να αποσταθεροποιήσουν ολόκληρες περιοχές. Οι βιασμοί δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά, είναι οργανωμένοι, σκόπιμοι, στρατηγικοί. Χιλιάδες γυναίκες και κορίτσια, πολλές φορές ακόμα και κάτω των δώδεκα ετών, πέφτουν θύματα βιασμών που έχουν σκοπό να καταστρέψουν την κοινωνική συνοχή, να εκφοβίσουν και να εξευτελίσουν ολόκληρες κοινότητες. Ο βιασμός στο Κονγκό είναι τόσο διαδεδομένος και συστηματικός, που ο πόλεμος έχει χαρακτηριστεί -δικαίως- ως «ο πόλεμος των βιασμών». Οι ένοπλες ομάδες, έχοντας καταλάβει τη δύναμη του φόβου που προκαλεί η βία αυτή, την χρησιμοποιούν ως όπλο για να παραλύσουν την αντίσταση, να διαλύσουν τις οικογένειες και να υποτάξουν τις κοινότητες.

Η διεθνής κοινότητα, ωστόσο, δεν δείχνει την αναγκαία αντίδραση. Η βία είναι τόσο εκτεταμένη και φρικτή, που οι φωνές των θυμάτων σπάνια φτάνουν στα αυτιά των διεθνών οργανισμών ή των μέσων ενημέρωσης. Οι βιαστές παραμένουν ατιμώρητοι, ενώ οι γυναίκες και τα κορίτσια που έχουν πέσει θύματα αυτού του φρικτού εγκλήματος συχνά περιθωριοποιούνται και απομονώνονται από την κοινωνία τους. Η σιωπή γύρω από την εκτεταμένη χρήση του βιασμού ως όπλου πολέμου είναι εγκληματική. Είναι μια συνειδητή άρνηση να αναγνωριστεί η πραγματικότητα και να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες αυτής της ασυγκράτητης βαρβαρότητας.

Παιδιά στρατιώτες: Η αφαιρούμενη αθωότητα

Τα παιδιά στρατιώτες είναι μια από τις πιο φρικτές διαστάσεις του πολέμου στο Κονγκό. Μικρά παιδιά, μερικές φορές μόλις επτά ή οκτώ ετών, στρατολογούνται από τις ένοπλες ομάδες και αναγκάζονται να πολεμήσουν σε έναν πόλεμο που δεν τους ανήκει. Τα παιδιά αυτά δεν γίνονται απλώς στρατιώτες – τα σώματα και οι ψυχές τους καταστρέφονται για πάντα. Είναι αναγκασμένα να ζήσουν με την αίσθηση του φόβου, του τρόμου και της απώλειας. Αναγκάζονται να διαπράξουν φρικτά εγκλήματα, να βιώσουν αδιανόητη βία και να υποστούν ψυχολογική και σωματική κακοποίηση. Οι συνέπειες αυτής της κακοποίησης είναι ανυπολόγιστες. Τα παιδιά αυτά δεν αποκαθίστανται ποτέ πλήρως. Ακόμα κι αν καταφέρουν να επιβιώσουν, η ψυχική τους κατάσταση παραμένει διαλυμένη για πάντα, καταδικάζοντας τα σε έναν αιώνιο κύκλο βίας και πόνου.

Η διεθνής κοινότητα καταδικάζει επανειλημμένα τη στρατολόγηση παιδιών στο Κονγκό, αλλά στην πραγματικότητα δεν κάνει σχεδόν τίποτα για να σταματήσει αυτήν την πρακτική. Η στρατολόγηση παιδιών είναι μια ρουτίνα για τις ένοπλες ομάδες στο Κονγκό, και οι προσπάθειες για την απελευθέρωσή τους συχνά καταλήγουν σε αποτυχία λόγω της αδυναμίας εφαρμογής ή της αδιαφορίας. Η αδικία αυτή δεν είναι απλώς απογοητευτική, είναι εγκληματική. Και η διεθνής κοινότητα φέρει την ευθύνη για την αποτυχία της να προστατεύσει τα πιο αθώα μέλη της κοινωνίας.

Η σιωπή της διεθνούς κοινότητας και των ΜΜΕ

Η αδιαφορία της διεθνούς κοινότητας και η σιωπή των μέσων ενημέρωσης γύρω από τον πόλεμο στο Κονγκό είναι αδιανόητη και εξοργιστική. Όταν οι πόλεμοι στη Συρία, στο Ιράκ ή στην Ουκρανία καταλαμβάνουν συνεχώς τις πρώτες σελίδες των εφημερίδων, η σύγκρουση στο Κονγκό παραμένει σχεδόν άγνωστη στον κόσμο. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης σπάνια αναφέρουν τις φρικαλεότητες που διαπράττονται εκεί, και όταν το κάνουν, συνήθως το κάνουν με αμυδρή κάλυψη και χωρίς να αποδίδουν την ένταση που πραγματικά απαιτείται. Η διεθνής κοινότητα δεν έχει καταφέρει να ευαισθητοποιήσει τη διεθνή κοινή γνώμη για το μέγεθος της φρίκης που βιώνει ο λαός του Κονγκό. Ο πόλεμος εκεί είναι μια αποτρόπαιη τραγωδία που καταστρέφει ζωές και κατακρημνίζει τις ελπίδες του λαού του, αλλά παρ’ όλα αυτά συνεχίζει να παραμένει στη σκιά.

Η σιωπή αυτή δεν είναι απλώς αδιαφορία, είναι συνένοχη αδράνεια. Η παγκόσμια κοινότητα αφήνει τα θύματα να καταστρέφονται αβοήθητα, τα ΜΜΕ επιλέγουν να εστιάσουν σε άλλες «επικερδείς» και «εύκολες» ειδήσεις, αφήνοντας το Κονγκό στην απόλυτη αφάνεια. Αντί να στραφούν προς την περιοχή και να ζητήσουν δράση, επιλέγουν να παραμείνουν σιωπηλά και να αφήσουν τα αθώα θύματα να υποφέρουν χωρίς καμία ουσιαστική βοήθεια.

Το ανθρώπινο κόστος: Η υποτίμηση της ανθρωπιάς

Ο πόλεμος στο Κονγκό είναι ένα σύγχρονο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Οι φρικαλεότητες που διαπράττονται εκεί δεν είναι απλώς τυχαία περιστατικά – είναι συστηματικά οργανωμένα εγκλήματα που καταστρέφουν το μέλλον μιας ολόκληρης χώρας. Το Κονγκό παραμένει η «σκοτεινή ήπειρος» της σύγχρονης εποχής, ένα έδαφος γεμάτο από πόνο, καταστροφή και αδιαφορία. Η σιωπή της διεθνούς κοινότητας και των ΜΜΕ γύρω από αυτή τη σύγκρουση είναι ένα διαρκές έγκλημα από μόνο του. Ο πόλεμος στο Κονγκό δεν είναι απλώς ένας πόλεμος που δεν έχει τέλος. Είναι ένας πόλεμος που συνεχίζεται χωρίς τιμωρία, με αμέτρητα θύματα και αμέτρητες απώλειες, και η διεθνής κοινότητα κοιτάζει αδιάφορα. Είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε την έκταση της φρίκης που διαδραματίζεται και να απαιτήσουμε δράση πριν να είναι πολύ αργά.