«Νέα προγράμματα σπουδών, νέα φιλοσοφία στη μάθηση» της Νίκης Κεραμέως

Άρθρο της Ν. Κεραμέως, Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων

166 Νέα Προγράμματα Σπουδών (ΝΠΣ), 123 που εκπονήθηκαν εξ αρχής και 43 επικαιροποιημένα, για το Νηπιαγωγείο, το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο, αλλάζουν ριζικά την ουσία και τον τρόπο διδασκαλίας των παιδιών μας. Τα προγράμματα σπουδών περιλαμβάνουν το περιεχόμενο του μαθήματος, κατευθύνουν το σχεδιασμό του με ενδεικτικές δραστηριότητες και προτάσεις αξιολόγησης, προσδιορίζουν τους στόχους του μαθήματος και τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα. Στην ουσία, το Πρόγραμμα Σπουδών καθορίζει τι διδάσκεται στα παιδιά μας, το πώς και το γιατί, τι περιμένουμε να ξέρουν τα παιδιά μας φεύγοντας από το σχολείο.

Η πιλοτική εφαρμογή των ΝΠΣ έχει ήδη ξεκινήσει στα Πρότυπα και στα Πειραματικά Σχολεία της χώρας μας και θα διαρκέσει συνολικά δύο χρόνια, προκειμένου να υπάρξει εκτενής ανατροφοδότηση από τους εκπαιδευτικούς μας, καθώς και σε αυτή τη μεταρρύθμιση διαδραματίζουν καίριο ρόλο. Θα αξιοποιήσουμε, εν ολίγοις, τα σχόλια και τις παρατηρήσεις τους από την υλοποίηση των προγραμμάτων στην πράξη, για τη μετέπειτα καθολική εισαγωγή τους σε όλα τα σχολεία της χώρας.

Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών αλλάζουν κυρίως ως προς τα εξής:

Πρώτον, αναδιαρθρώνεται ο διδακτικός σχεδιασμός, θέτοντας στο επίκεντρο το μαθητή και τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα. Περνάμε σε μία πιο κριτική, πιο βιωματική προσέγγιση. Για παράδειγμα, αντί ο μαθητής να αποστηθίσει ιστορικά γεγονότα, καλείται να συμμετέχει σε δραστηριότητες που θα του επιτρέψουν να αντιληφθεί τη σημασία των γεγονότων, τα αίτια και τις συνέπειές τους, όπως π.χ. να υποδυθεί ο ίδιος ένα ιστορικό πρόσωπο σε παιχνίδι ρόλων ή να συντάξει έναν λόγο σαν να ήταν το εν λόγω ιστορικό πρόσωπο. Ταυτόχρονα, διαφυλάσσεται η συνέχεια και η συνοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία, μέσω της μετατόπισης από την «ύλη» σε «θεματικά πεδία», που παραμένουν σταθερά από τάξη σε τάξη και από βαθμίδα σε βαθμίδα. Έτσι, στα Μαθηματικά π.χ. οι μαθητές μαθαίνουν για το θέμα «Μοτίβο-Συναρτήσεις» από την Α’ Δημοτικού ως το Λύκειο, με διαβαθμισμένα ανά ηλικία, προφανώς, περιεχόμενο και δυσκολία.

Δεύτερον, αναδιαμορφώνεται το περιεχόμενο. Αναπροσανατολίζεται και εμπλουτίζεται το περιεχόμενο, με βάση τις σύγχρονες επιστημονικές εξελίξεις και κοινωνικές ανάγκες. Για παράδειγμα, στη Φυσική εισάγονται οι εφαρμογές της κβαντικής θεωρίας και στα Μαθηματικά ενισχύονται τα Στοχαστικά Μαθηματικά (στατιστική και πιθανότητες). Επιπλέον, γενικεύεται η διαθεματικότητα και η διεπιστημονικότητα σε όλα τα γνωστικά πεδία. Για παράδειγμα, στη Φιλοσοφία εντάσσονται νέες ενότητες εφαρμοσμένης ηθικής, π.χ. βιοηθική, περιβαλλοντική ηθική, ηθική της τεχνητής νοημοσύνης. Παράλληλα, ενισχύεται η σύνδεση της θεωρίας με την πράξη, ώστε οι μαθητές να εξοπλιστούν για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του 21ου αιώνα. Για παράδειγμα, στην Πληροφορική, ο μαθητής θα κληθεί να αναπαραστήσει με κατάλληλο λογισμικό τα δεδομένα για τις αλλαγές στη θερμοκρασία ενός τόπου και τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα στον τόπο αυτό και να συγκρίνει τους ρυθμούς μεταβολής τους, προκειμένου να κατανοήσει καλύτερα το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής.

Τρίτον, γενικεύεται η ψηφιακή διάσταση. Ενσωματώνονται οι ψηφιακές τεχνολογίες και ο ψηφιακός εγγραμματισμός σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα και διαμορφώνεται πλούσιο ψηφιακό υλικό. Για παράδειγμα, στα μαθήματα Μελέτη Περιβάλλοντος, Γεωγραφία και Γεωλογία-Γεωγραφία, οι μαθητές θα μπορούν να συμμετέχουν σε εικονικές περιηγήσεις ανά τον κόσμο και να εξασκούνται στη χαρτογραφία, αξιοποιώντας ψηφιακά εργαλεία.

Οι εκπαιδευτικοί, με τα Νέα Προγράμματα Σπουδών, ενδυναμώνονται. Γίνονται σχεδιαστές και συντονιστές του περιβάλλοντος μάθησης, ενθαρρύνονται να οραματιστούν και να πρωτοτυπήσουν, ενώ παράλληλα αποκτούν πρόσβαση σε πλούσιο υποστηρικτικό υλικό, εκπαιδευτικά εργαλεία και κοινότητες μάθησης. Το σχολικό περιβάλλον εξελίσσεται σε ζωντανό εργαστήριο έρευνας, επικοινωνίας, δράσης και έκφρασης, εμπνέει, ευαισθητοποιεί και ενεργοποιεί τη σχολική κοινότητα, και ταυτόχρονα κεντρίζει το ενδιαφέρον και την περιέργεια των μαθητών.

Την εκπόνηση του έργου έχει αναλάβει το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής στη βάση οργανωμένου πλαισίου, διαφανών κριτηρίων και αντικειμενικών προδιαγραφών με κύριους παράγοντες τις επιστημονικά άρτιες ομάδες εργασίας και τη διαρκή ανατροφοδότηση από την εκπαιδευτική κοινότητα.

Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών έρχονται να προστεθούν σε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που εκσυγχρονίζουν το εκπαιδευτικό σύστημα, όπως το νηπιαγωγείο από τα 4 έτη, τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων, η αξιολόγηση, οι επιμορφώσεις εκπαιδευτικών, οι 16.200 μόνιμοι διορισμοί μετά από 12 χρόνια, η ελάχιστη βάση εισαγωγής, το παράλληλο μηχανογραφικό για εισαγωγή στα Δημόσια ΙΕΚ, η εκ βάθρων αναδιάρθρωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι συνεργασίες με ξένα ΑΕΙ, η αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος.

Συνεχίζουμε την προσπάθεια για τη συνολική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, υλοποιώντας με συνέπεια το πρόγραμμα για το οποίο μας εμπιστεύθηκαν οι πολίτες. Δημιουργούμε ένα σύγχρονο σχολείο, προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις του 21^ου αιώνα, που μαθαίνει στα παιδιά μας γνώσεις, αλλά και που τα μαθαίνει πως να μαθαίνουν. Ένα σχολείο που εξασφαλίζει στα παιδιά μας τα απαραίτητα εφόδια για το παρόν και το μέλλον τους.