Το videogaming αναπτύσσει τη νοημοσύνη των παιδιών

Τα παιδιά ηλικίας 8–12 ετών, για παράδειγμα, περνούν κατά μέσο όρο 4–6 ώρες μπροστά από μια οθόνη την ημέρα παρακολουθώντας τηλεόραση, παίζοντας βιντεοπαιχνίδια ή αλληλεπιδρώντας με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα ψηφιακά μέσα προσφέρουν μια ποικιλία νέων εμπειριών, η επίδραση των οποίων στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών είναι ασαφής και συζητείται έντονα.

Οι εμπειρίες αυτές απασχόλησαν ερευνητές από το Karolinska Institutet στη Σουηδία και από το Vrije Universiteit στο ‘Άμστερνταμ οι οποίοι μελέτησαν το πώς η «γενιά της οθόνης» στις ΗΠΑ αναπτύσσει τις γνωστικές της ικανότητες με την πάροδο του χρόνου. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν τελικά ότι τα παιδιά που περνούσαν περισσότερο από το μέσο χρόνο παίζοντας βιντεοπαιχνίδια αύξησαν τη νοημοσύνη τους. Αντίθετα, η παρακολούθηση της τηλεόρασης ή τα social media δεν έδειξαν ούτε θετική ούτε αρνητική επίδραση στον δείκτη ευφυίας τους.

Στη μελέτη συμμετείχαν περίπου 10.000 αγόρια και κορίτσια στις ΗΠΑ, ηλικίας 9 και 10 ετών, των οποίων η νοημοσύνη μετρήθηκε στην αρχή και ξανά μετά από δυο χρόνια. Τα παιδιά υποβλήθηκαν σε μια σειρά από ψυχολογικά τεστ για να εκτιμηθούν οι γενικές γνωστικές τους ικανότητες (νοημοσύνη). Επίσης, τα παιδιά και οι γονείς τους ρωτήθηκαν για τον χρόνο που παρακολουθούν τηλεόραση, που παίζουν βιντεοπαιχνίδια και που ασχολούνται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης γενετικές διαφορές που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη νοημοσύνη, αλλά και διαφορές που σχετίζονταν με το μορφωτικό υπόβαθρο και το εισόδημα των γονέων.

Τα παιδιά που συμμετείχαν στη μελέτη περνούσαν κατά μέσο όρο 2,5 ώρες την ημέρα βλέποντας τηλεόραση, μισή ώρα στα social media και 1 ώρα παίζοντας βιντεοπαιχνίδια. Τα αγόρια κατά μέσο όρο ξόδεψαν περίπου διπλάσιο χρόνο στα βιντεοπαιχνίδια από τα κορίτσια, μια διαφορά που ήταν σημαντική, ενώ τα κορίτσια αφιέρωσαν σημαντικά περισσότερο χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Γενικά, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσα παιδιά έπαιξαν περισσότερα βιντεοπαιχνίδια από τον μέσο όρο (δηλαδή περισσότερο από 1 ώρα) αύξησαν τη νοημοσύνη τους στο χρονικό διάστημα μεταξύ των δύο μετρήσεων (μέσα σε δυο χρόνια) κατά περίπου 2,5 βαθμούς IQ παραπάνω από τον μέσο όρο. Ωστόσο, δεν παρατηρήθηκε καμία σημαντική επίδραση στο IQ, θετική ή αρνητική, από την παρακολούθησης τηλεόρασης ή ενασχόλησης με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η εστίασή των ερευνητών εδώ ήταν στον αντίκτυπο του δαπανώμενου χρόνου μπροστά στην οθόνη στην ευφυΐα, δηλαδή στην ικανότητα αποτελεσματικής μάθησης, ορθολογικής σκέψης, κατανόησης πολύπλοκων ιδεών και προσαρμογής σε νέες καταστάσεις και όχι στις επιπτώσεις του στη σωματική δραστηριότητα, τον ύπνο, την ευεξία ή τις σχολικές επιδόσεις. Η ευφυΐα είναι ένα από τα πιο σημαντικά και καλά μελετημένα ψυχολογικά χαρακτηριστικά και περιλαμβάνει πολλαπλές γνωστικές διαδικασίες: προσοχή, εργασιακή μνήμη, χωρική διαχείριση, ταχύτητα επεξεργασίας μηνυμάτων, συλλογισμό, κατανόηση, μακροπρόθεσμη μνήμη κ.ά.

Τα ερευνητικά αποτελέσματά υποστηρίζουν τον ισχυρισμό ότι ο χρόνος μπροστά στην οθόνη γενικά δεν βλάπτει τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών αλλά ειδικά η ενασχόλησή τους με τα βιντεοπαιχνίδια μπορεί πραγματικά να ενισχύσει τη νοημοσύνη τους. Αυτό είναι σύμφωνο και με αρκετές πειραματικές μελέτες για τα βιντεοπαιχνίδια. Τα αποτελέσματα συμβαδίζουν επίσης και με πρόσφατες έρευνες που δείχνουν ότι η νοημοσύνη δεν είναι μια σταθερά, αλλά μια ποιότητα που επηρεάζεται από περιβαλλοντικούς παράγοντες, για αυτό τώρα η ίδια ερευνητική ομάδα θα μελετήσει τις επιπτώσεις κάποιων περιβαλλοντικών παραγόντων, αλλά και το πώς οι γνωστικές επιδράσεις σχετίζονται με την ανάπτυξη του εγκεφάλου κατά την παιδική ηλικία.

Ωστόσο, ένας βασικός περιορισμός της μελέτης είναι ότι κάλυψε μόνο παιδιά στις ΗΠΑ και δεν έκανε διαφοροποίηση μεταξύ διαφορετικών τύπων βιντεοπαιχνιδιών, γεγονός που καθιστά δύσκολη την εφαρμογή των αποτελεσμάτων σε παιδιά άλλων χωρών με άλλες συνήθειες μπροστά από την οθόνη.