Εγκαίνια της έκθεσης “Yugoslavian Realism” στην Πινακοθήκη Γρηγοριάδη

Την Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2019 στις 8 μ.μ. θα πραγματοποιηθούν τα εγκαίνια της έκθεσης “Υugoslavian Realism” στην Πινακοθήκη Γρηγοριάδη, ένας διάλογος μεταξύ τριών ζωγράφων από την πρώην Γιουγκοσλαβία.

Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση της γνωστής πινακοθήκης, “η διαμελισμένη Γιουγκοσλαβία με τον ρεαλισμό των εικαστικών της, διαμαρτύρεται για τον βομβαρδισμό αποκαλύπτοντας τον κυνισμό των «Ευρωπαίων» που διέλυσαν το όραμα του επαναστάτη δημιουργού της. Κι εμείς, που δεν θέλουμε να κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε, προσφέρουμε αυτόν τον ταπεινό χώρο Τέχνης, στην εξυπηρέτηση της ανάγκης που αισθάνονται να ζητήσουν συγγνώμη, όσοι δεν διαμαρτυρήθηκαν για εκείνη την καταστροφή.”

Οι πίνακες του καθηγητή  Fehim Huskovic (προέδρου της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών των Σκοπίων και στο παρελθόν της Νις) είναι ελλειπτικοί. Ο Fehim μοιάζει να συντηρεί κάποια τεχνική από παλιά -όμως στα έργα του ποτέ δεν υπάρχει απόλυτη σαφήνεια αν αυτά που απεικονίζονται είναι φυτά, πρόσωπα, μουσικά όργανα ή μέρη του σώματος. Αφήνει τον θεατή να ζωγραφίζει με την φαντασία του τη συνέχεια. Ο τρόπος που συνηθίζει να τοποθετεί τα θέματα του -αποσπάσματα κάποιου συνόλου- ανοίγει μονίμως καινούριους διάλογους και επιτρέπει νέες ερμηνείες και αφηγήσεις.

Φαίνεται που ο Adis Lukač τολμά να  παίζει με αντιθέσεις του τρυφερού και του βίαιου, του ελεύθερου και του εγκλωβισμένου,  με ένα ρεαλιστικό τρόπο και μια γλώσσα  που απευθύνεται κατευθείαν στην ψυχή -μια πραγματική ζωγραφική με όλη την σημασία της λέξης. Οι πίνακές του φαίνονται να απεικονίζουν πράγματα ξεκάθαρα διακριτά, αλλά δεν μένουν στην επιφάνεια τους, επιτρέποντάς μας τη βίωσή τους με τον πιο ουσιαστικό τρόπο. Το βάθος και το πάθος είναι διακριτά σε κάθε του πινελιά, που αφήνει να διαφανεί η γλυπτική της ποιότητα, γλυπτική την οποία ο καλλιτέχνης επίσης θεραπεύει με αριστοτεχνική δεξιότητα.

Η Mirsada Baljić ζωγραφίζει τη θάλασσα μέσα από λουλούδια. Εγκατεστημένη στο Σαράγιεβο εδώ και χρόνια, εκθέτει κάθε καλοκαίρι τα έργα της στο Ντουμπρόβνικ. Κοιτάζοντας τους πίνακές της μπορεί κανείς να διακρίνει με σχετική σαφήνεια  άνθη, που αποδίδονται με μεγάλη δόση ρομαντισμού. Σίγουρα μπορεί να μείνει κανείς σε αυτή  την εντύπωση, αν δεν λάβει υπ’ όψιν του το περιβάλλον στο οποίο αυτά τα έργα δημιουργήθηκαν. Η ζωγράφος έμεινε στο Σαράγιεβο καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου  έχοντας αναλάβει ενεργό ρόλο σε αυτόν. Και όμως, συνέχιζε να απεικονίζει λουλούδια πατημένα από τις μπότες των στρατιωτών, λιωμένα από τα τανκς, πλακωμένα από τα πτώματα ανθρώπων οικείων της  -μια υπενθύμιση ότι δεν μπορούμε να καταλάβουμε και να κρίνουμε την τέχνη ανεξάρτητα από τον χώρο και τον χρόνο που αυτή δημιουργήθηκε.

Δυο λόγια για τους καλλιτέχνες

Ο Adis Lukač γεννήθηκε στο Σαράγιεβο το 1982. Φοίτησε σε καλλιτεχνικό γυμνάσιο/λύκειο, και στη συνέχεια πήρε Master’s Γλυπτικής από την Ακαδημία Καλών Τεχνών της πόλης. Έχει συμμετάσχει σε πλήθος διεθνών εκθέσεων και συμποσίων γλυπτικής και είναι μέλος της ένωσης ULU της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Έχει δημιουργήσει τα μνημεία προς τιμήν του πρώτου βασιλιά της Βοσνίας Tvrtko I Kotromanic στην Τούσλα, και του εθνικού ήρωα Ivan Goran Kovacic στο Σαράγιεβο, καθώς και το ανάγλυφο προς τιμήν του Hasanaginic στο Εθνικό Θέτρο της πόλης. Επί πλέον των εικονιστικών αυτών γλυπτών, ασχολείται με την ζωγραφική. Στις εκθέσεις του συνηθίζει να συνδυάζει διαφορετικά εκφραστικά μέσα, σχέδιο, ζωγραφική και γλυπτική. Εδώ και πολλά χρόνια δουλεύει με άτομα νεαράς ηλικίαςπροετοιμάζοντάς τα για τις εισαγωγικές εξετάσεις της Ακαδημίας Καλών Τεχνών και Αρχιτεκτονικής. Έχει επίσης δουλέψει με παιδιά με ειδικές ανάγκες στο Ινστιτούτο Mjedenica, όπυ έχει οργανώσει εργαστήριο κεραμικής.

Ο Fehim Husković γεννήθηκε το 1967 στο χωριό Orizari  στην επαρχία Veles της Βόρειας Μακεδονίας όταν ακόμη αυτή ήταν μέρος της Γιουγκοσλαβίας. Φοίτησε το καλλιτεχνικό γυμνάσιο/λύκειο στα Σκόπια. Κατόπιν φοίτησε στην Ακαδημία καλών Τεχνών της πόλης και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην τάξη του καθηγητή  Zoran Jovanović – Dobrotin. Έκανε το Master’s και το Διδακτορικό του  στην παιδαγωγική και στη μεθοδολογία διδασκαλίας των εικαστικών τεχνών , στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας. Είναι καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών στα Σκόπια.  Έχει οργανώσει περίπου 95 εκθέσεις στη χώρα του και στο εξωτερικό: Σερβία, Βουλγαρία, Μαυροβούνιο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Κροατία, Σλοβενία, Τουρκία, Αυστρία, Γερμανία, Ελβετία  Νορβηγία και ΗΠΑ. Από το 1988 έχει συμμετάσχει σε πάνω από 700 ομαδικές εκθέσεις στη χώρα του και στο εξωτερικό. Επίσης, έχει συμμετάσχει σε πάνω από 200 διεθνή εργαστήρια και συμπόσια σε όλο τον κόσμο. Έχει τιμηθεί με 30 βραβεία στο σχέδιο, στις γραφικές τέχνες, καθώς και για την παιδαγωγική του. Έργα του εκτίθενται σε ιδιωτικές συλλογές και σε γνωστά μουσεία σύγχρονης τέχνης διεθνώς.

Η Mirsada Baljić γεννήθηκε στην Čapljina της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης όπου τελείωσε το γυμνάσιο/λύκειο. Πήρε δίπλωμα ζωγραφικής από τη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου των Σκοπίων. Το μέσο που χρησιμοποιεί κυρίως είναι η ακουαρέλα. Έργα της έχουν παρουσιαστεί σε πάνω από 50 ατομικές και 120 ομαδικές εκθέσεις.  Είναι μέλος της Ένωσης Εικαστικών Τεχνών της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης (ULUBIH), και έχει το status της εξέχουσας ανεξάρτητης καλλιτέχνιδος. Διευθύνει την γκαλερί ‘Preporod’ με έδρα το Σαράγιεβο, όπου ζει και εργάζεται. Έχει οργανώσει 52 ατομικές εκθέσεις, και είναι δημιουργός και οργανώτρια του διεθνούς εργαστηρίου Sarajevo 2013/14/15/16/17/18/19 που διενεργείται στο κηρυγμένο ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς Gazi Husrev-Bey’s Hanikah.

Η κριτική του ιστορικού τέχνης Θανάση Μουτσόπουλου

Τρεις ζωγράφοι από το Σαραγέβο, οι οποίοι δραστηριοποιούνται από τη δύσκολη δεκαετία του ’60 και την πολιορκία της πόλης έως το σήμερα, μας δίνουν τη δυνατότητα να πάρουμε μια γεύση της ζωγραφικής δραστηριότητας στη Βοσνία και άλλες χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας αυτό το διάστημα. Έχει λεχθεί πολλές φορές πόσο έντονη ήταν η προσκόλληση  της Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας με τη ζωγραφική καθόλο το διάστημα των τελευταίων πενήντα χρόνων όταν, την ίδια εποχή, τα περισσότερα κέντρα του εξωτερικού είχαν προσχωρήσει στα νέα μέσα της φωτογραφίας, του βίντεο, των εγκαταστάσεων ή της περφόρμανς. Αυτή η έκθεση εδώ, αν είναι ενδεικτική μιας γενικότερης κατάστασης, φανερώνει μια ακόμη μεγαλύτερη νοσταλγία για διακριτές στιγμές του ζωγραφικού μοντερνισμού του 20ου αιώνα, από τον αντιρεαλιστικό μετα-ιμπρεσιονισμό του Adis Lukač, στην ονειρική αφαίρεση της Mirsada Baljić, έως την επίμονη τυπολογία των μορφών στο έργο του Fehim Husković.

Η έκθεση είναι επιμέλειας της κ. Νόρα Λέφα και θα διαρκέσει μέχρι και την Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2019, με το εξής ωράριο λειτουργίας: Τετάρτη-Πέμπτη-Παρασκευή 11:14:30 και 18:00-21:00, Σάββατο και Κυριακή: 11:00-14:30, Δευτέρα και Τρίτη κλειστά. Η διεύθυνση της Πινακοθήκης είναι Μαρίνου Αντύπα 18, στο Νέο Ηράκλειο και είσοδος είναι όπως πάντα ελεύθερη.