«Άνδρα πολύτροπον»: Αφιέρωμα στη ζωή και το έργο του Γιάννη Κωστόπουλου στο Μουσείο Μπενάκη

«Με λογισμό και μ’ όνειρο» στήθηκε η έκθεση- αφιέρωμα στη ζωή και το έργο του Γιάννη Κωστόπουλου στο Μουσείο Μπενάκη, με τίτλο «άνδρα πολύτροπον», η οποία παρουσιάζεται από τις 28 Φεβρουαρίου μέχρι και 12 Μαΐου 2024 και εστιάζει στη συμβολή του καινοτόμου τραπεζίτη και σε τομείς πέρα από τον τραπεζικό. Με αφορμή την επέτειο των τριών ετών από τον θάνατό του το 2021, τo Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου τιμά τον επί χρόνια Πρόεδρό του, οργανώνοντας σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη αυτή την έκθεση που φιλοξενείται στην αίθουσα Σπυρίδωνος και Ευρυδίκης Κωστοπούλου στην οποία το Μουσείο έδωσε το όνομα των γονέων του Γιάννη Κωστόπουλου το 2000, τιμώντας τον για τη γενναιοδωρία και την υποστήριξή του.

Όπως ανέφερε στη σημερινή συνέντευξη τύπου η αρχιτέκτονας-μουσειολόγος Ερατώ Κουτσουδάκη που την σχεδίασε, η έκθεση αντλεί την έμπνευση της από τον στίχο του Διονυσίου Σολωμού τον οποίο αγαπούσε πολύ ο Γιάννης Κωστόπουλος και τον είχε δώσει μάλιστα ως τίτλο και σε ένα βιβλίο για την ιστορία της Alpha bank. «Αναρωτήθηκα γιατί τέτοια εμμονή με αυτό το στίχο και μελετώντας τις αφηγήσεις ανθρώπων που τον γνώρισαν από διάφορους τομείς αντιλήφθηκα ότι χαρακτηρίζει την ουσία της προσωπικότητας του» σημείωσε.

«Δεν είμαι σίγουρη αν εντέλει για έναν σχεδιαστή είναι καλύτερο να είχε ή να μην είχε γνωρίσει τον Γιάννη Κωστόπουλο. Ξέρω να σας πω όμως ότι με προβλημάτισε πολύ το πώς θα μπορούσαμε να στήσουμε μία έκθεση για κάποιον ο οποίος δεν είναι δημιουργός με τα αποτυπώματα που έχει αφήσει πίσω του . Ωστόσο, τώρα πια νομίζω ότι ο Γιάννης Κωστόπουλος ήταν δημιουργός. Ήταν δημιουργός προϋποθέσεων, που ενδεχομένως είναι το πιο σημαντικό είδος δημιουργού, γιατί επιτρέπει σε όλους εμάς τους υπόλοιπους να μπορούμε να δημιουργήσουμε ο καθένας στο αντικείμενο που επιθυμεί και στο οποίο είναι καλός» τόνισε η κ. Κουτσουδάκη.

Ο διευθυντής του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, Έκτορας Βερύκιος αναφέρθηκε στην πολυετή και πολυεπίπεδη σχέση του Γ. Κωστόπουλου με το Μουσείο Μπενάκη. O Γιώργης Μαγγίνης, επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, είπε πως πρόκειται για μία «ασυνήθιστη» έκθεση αφιερωμένη σ’ έναν άνθρωπο «της δράσης, αλλά και έναν άνθρωπο αρκετά ιδιωτικό σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ανθρώπων που τον γνώρισαν καλά, η οποία πετυχαίνει με έναν τρόπο κομψό, αφαιρετικό και ταυτοχρόνως πολύ ανθρώπινο ν’ αναδείξει τον καινοτόμο τραπεζίτη και άνθρωπο μέσα από το πολύ σημαντικό έργο του και μέσα από τα πράγματα που ο ίδιος αγαπούσε, όπως την θάλασσα».

Η κ. Κουτσουδάκη εξήγησε πως η έκθεση επιχειρεί να αναδείξει «αυτό το αντικρουόμενο στοιχείο του πολύ ιδιωτικού με το δημόσιο βοηθώντας τον επισκέπτη να ανακαλύψει σταδιακά τον Γ. Κωστόπουλο ξεκινώντας με αυτό που μάλλον γνωρίζουμε όλοι γι αυτόν – ότι ήταν ένας επιτυχημένος τραπεζίτης γιατί εισήγαγε από πολύ νωρίς καινοτόμα συστήματα που τώρα στην καθημερινότητα όλων μας και στη συναλλαγή μας με τις τράπεζες μοιάζουν αυτονόητα αλλά τότε δεν ήταν, παρουσίασε την νέα εταιρική ταυτότητα της Alpha Bank, έδωσε χώρο στη σύγχρονη αρχιτεκτονική για τα κτίρια της τράπεζας, ανέδειξε και στήριξε Έλληνες καλλιτέχνες και αρχαιολόγους και με την προτροπή της αδερφής του Αννης δημιούργησε αυτή η σπουδαία συλλογή τέχνης της Alpha Bank».

Όπως είπε στην έκθεση, στήθηκε μια σκαλωσιά και την τύλιξαν με ένα πέπλο που έχει διπλή λειτουργία. «Η σκαλωσιά καταρχήν σημαίνει ότι έχεις ένα πολύ γερό και δομημένο σκελετό, και το πέπλο σου εξασφαλίζει τα εξής δύο πολύ ενδιαφέροντα πράγματα: αφενός μεν να έχεις την αίσθηση ότι κάτι ονειρικό θα συμβεί, που δεν το περιμένεις , αφετέρου κρατάει πάντα μια απόσταση ασφαλείας, κάτι που άρεσε πάρα πολύ στον Γιάννη Κωστόπουλο και δεν σου επιτρέπει να έχεις την ψευδαίσθηση ότι πραγματικά ξέρεις κάτι ακόμα και αν το βλέπεις μπροστά σου».

Η έκθεση, της οποίας ο τίτλος αναφέρεται στον πρώτο στίχο της Οδύσσειας, είναι δομημένη σε πέντε ενότητες, προβάλλει τα πολυσχιδή ενδιαφέροντα και τις πολλαπλές δραστηριότητες του Γιάννη Κωστόπουλου και διαρθρώνεται ανάλογα.

Στην πρώτη ενότητα, «Προοίμιο», παρουσιάζεται το χρονολόγιο της ζωής και του έργου του σε κάθε πεδίο. Συμπληρώνεται από την προβολή οκτώ μικρών αποσπασμάτων συνεντεύξεων ανθρώπων που τον γνώρισαν. Η δεύτερη ενότητα, «Τραπεζίτης», συγκεντρώνει τεκμήρια, έργα τέχνης και αρχιτεκτονικές μακέτες κτηρίων της Τράπεζας, που αντιπροσωπεύουν τις επιλογές του και αποδεικνύουν το πρωτοποριακό του κριτήριο σε τομείς που έκτισαν την εικόνα μιας καινοτόμου τράπεζας, με υλικό από το Ιστορικό Αρχείο και τη Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank.

Η τρίτη ενότητα, «Πολιτισμός και κοινωνία», παρουσιάζει την υποστήριξη τομέων του πολιτισμού, όπως την ενίσχυση αρχαιολογικών ανασκαφών, την ανάδειξη του βυζαντινού πολιτισμού μέσα από διεθνείς εκθέσεις, την ίδρυση του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου (1979), καθώς και την αρωγή προς νέους καλλιτέχνες, μέσα από έργα της συλλογής του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου. Επίσης την έμπρακτη βοήθεια προς την κοινωνία, με παραδείγματα τον βρεφονηπιακό σταθμό στην Καλαμάτα (1994) και τη δημιουργία των Φίλων του Εθνικού Κήπου (2005).

Η τέταρτη ενότητα, «Αγάπη για το αρχαίο νόμισμα», συγκεντρώνει επιλογές νομισμάτων από τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank και ιστορίες που τα συνοδεύουν. Τέλος, στην ενότητα «Ιστιοπλόος» υπάρχουν τεκμήρια και φωτογραφίες από τους ιστιοπλοϊκούς αγώνες, η αναφορά του στον Όμηρο και στα ταξίδια του Οδυσσέα. Στην ενότητα αυτή ακούγεται διακριτικά ένα μουσικό κομμάτι που γράφτηκε ειδικά από τον συνθέτη Θοδωρή Οικονόμου για να τονίσει την αγάπη του Γιάννη Κωστόπουλου για τη θάλασσα.

Ο κατάλογος που συνοδεύει την έκθεση, σε επιμέλεια Ειρήνης Οράτη, κυκλοφορεί στα ελληνικά και στα αγγλικά με κείμενα των: Πέτρου Θέμελη, Κώστα Κωστή, Πολυξένης Αδάμ-Βελένη, Δήμητρας Τσαγκάρη, Μαρίας Βασιλάκη, Ειρήνης Οράτη, Κατερίνας Κοσκινά, Έκτορα Βερύκιου, Δάφνης Κωστοπούλου.