«Αγορομάνα»: Η παράσταση που «σπάει» τα γονεϊκά ταμπού

«Γιατί να γίνω μάνα;

Για να ολοκληρωθώ; Για να επανεκτιμήσω την αξία του ύπνου; Για να εισπράττω οδηγίες παιδικής μέριμνας από τυχαίους οδηγούς ταξί; Για να αναλαμβάνει ο μαιευτήρας – γυναικολόγος τα πάντα γύρω από το σώμα μου;».

Υπάρχουν κάποιες παραστάσεις που γίνονται γεγονότα, που όλο και περισσότεροι μιλούν για αυτές, που είναι δύσκολο να βρεις εισιτήριο. Μια τέτοια περίπτωση είναι η «Αγορομάνα», της Αφροδίτης Μητσοπούλου. Η παράσταση, κάτι μεταξύ stand up comedy, ντοκιμαντέρ και μουσικής παράστασης, πραγματεύεται τι βιώνει μια νέα μητέρα, τις απαιτήσεις και τα στερεότυπα της κοινωνίας και μέσα από αυτά πώς χτίζεται η βία κατά των γυναικών. Άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε με συγκίνηση, με φρέσκο και έξυπνο κείμενο, μουσική πρωτότυπη ή διασκευασμένη, η «Αγορομάνα» μας ταξιδεύει πίσω στο ελληνικό σπίτι που πολλές και πολλοί σε αυτή τη χώρα μεγαλώσαμε. Για αυτό και όσες/οι βγαίνουν από την παράσταση είναι συνεπαρμένες/οι, είτε έχουν, είτε δεν έχουν παιδιά: Η παράσταση χτυπάει στο κόκαλο!

Η δύναμη της «Αγορομάνας», πέρα από το ταλέντο των δημιουργών της, είναι το ότι η πρωταγωνίστρια, η Αφροδίτη, αυτά που διηγείται, τα πιστεύει και είναι όλα βγαλμένα από τη ζωή της. «Η παράσταση χτίστηκε πάνω στο προσωπικό μου βίωμα. Η μητρότητα ήταν αυτή που με ώθησε να κάνω το βήμα και να μιλήσω ανοιχτά για όλα όσα με δυσκολεύουν. Αυτή η προσωπική αφήγηση ενισχύθηκε και από τα βιώματα άλλων γυναικών σε αντίστοιχες καταστάσεις με το δική μου (στην παράσταση ακούγονται ηχογραφημένα αποσπάσματα από τις συνεντεύξεις τους) και επιπλέον σε κάθε παράσταση έχουμε έναν διαφορετικό καλεσμένο που μοιράζεται επίσης την εμπειρία του από τη γονεϊκότητα και όχι μόνο», περιγράφει η κ. Μητσοπούλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Η παράσταση ξεκινάει, όταν μια νέα μητέρα, η Αφροδίτη, διαπιστώνει, ότι καλείται να ανταποκριθεί μόνη σε μια επίπονη και εντατική εργασία. Μόνο εκείνη το βιώνει έτσι; Είναι κακή μητέρα;

«Η μητρότητα είναι σαν ένα ιερό πράγμα που όλοι σέβονται μέχρι να πάρεις το τρόλεϊ. Σε βρίζουν όλοι που έχεις το καροτσάκι για να μπεις στο 15», λέει η ηρωίδα της παράστασης και συνεχίζει: «Και τι δουλειά έχεις εδώ με το μωρό, εσύ φταις που βγήκες, εσύ θα το σηκώσεις αν τόλμησες να βγεις. Και έτσι κάπως πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι η θέση της μαμάς είναι στο σπίτι με το μωρό. Η ιστορία του Νίκου είναι πολύ ωραία, που λέει ότι κάθε φορά που βγαίνει εισπράττει συγχαρητήρια, χειροκροτήματα στο δρόμο, ενώ ως μαμά ό,τι και να κάνεις ποτέ δεν είναι για χειροκρότημα».

«Η βία στη ζωή μιας γυναίκας δεν έρχεται ξαφνικά. Είναι κάτι που χτίζεται»

Παρά το κωμικό της στοιχείο, το βασικό θέμα της παράστασης είναι η βία κατά των γυναικών, υπογραμμίζει η κ. Μητσοπούλου. «Η βία στη ζωή μιας γυναίκας δεν έρχεται ξαφνικά. Είναι κάτι που χτίζεται. Έχει μάθει να υπακούει, να αποδέχεται και φυσικά δεν είναι καθόλου έτοιμη να αντιδράσει και να διεκδικήσει. Ναι, όλα τα παραπάνω συνδέονται με τη βία που υφίσταται μια γυναίκα» επισημαίνει.

Με αφορμή τις εμπειρίες της νέας μαμάς, τα επιμέρους θέματα που εισάγονται είναι η δυσκολία της ανατροφής του μωρού, η έλλειψη κοινωνικής στήριξης των νέων γονέων, η έμφυλη ανισότητα, η εργασία, η γυναίκα που δεν έχει παιδιά και οι κοινωνικές πιέσεις που δέχεται, η επιλόχειος κατάθλιψη ως αποτέλεσμα έλλειψης κοινωνικής στήριξης της μητέρας και, ως κερασάκι στην τούρτα της γυναικείας κακοποίησης, η μαιευτική βία, συνεχίζει η κ. Μητσοπούλου.

Η Αφροδίτη Μητσοπούλου είχε μια τραυματική εμπειρία στην πρώτη γέννα της. «Ξεκίνησα με εμπιστοσύνη στο σύστημα και πια ξέρουμε όλοι ότι η εμπιστοσύνη στο σύστημα σημαίνει ότι ζούμε από τύχη. Όμως η έλλειψη σεβασμού κατά τη διάρκεια του τοκετού, ή πριν ή μετά δεν είναι εντάξει. Το “πώς κάνεις έτσι!” δεν είναι εντάξει. Αν υπάρχει σεβασμός κατά τον τοκετό, η γυναίκα νιώθει μετά πάρα πολύ δυνατή με αυτό που έχει καταφέρει. Αν όμως έχει τύψεις και κλαίει μόνη της στο μπάνιο, έχει κακοποιηθεί. Δεν είμαι ειδική, οι ορμόνες σίγουρα κάνουν τα παιχνίδια τους, το λένε οι επιστήμονες, αλλά πολλές φορές κρύβονται πολλά πίσω από αυτές, το λένε οι γυναίκες. Σε αντιμετωπίζουν πάρα πολύ ως ένα εργαλείο που γεννάει. Μου έλεγαν, “έλα τώρα, γιατί θα καθυστερήσουμε”. Δεν είχα ιδέα ότι αυτό μπορεί να συμβεί σε ένα περιβάλλον κλινικό. Είχα παραδοθεί στη μοίρα μου. Ένιωθα βιασμό» θυμάται.

«Θα κάνω ό,τι μου πείτε, μόνο μη με δείρετε. Ξανά. (το ξανά πάει στη γέννα, και πιο πριν μπορεί να είχες και έναν […] γκόμενο, και πιο πριν και ένα αφεντικό, και πιο πριν όλο και κάποιος θα σε τραμπούκισε εκφόβησε κακοποίησε, στο δρόμο, στο κλαμπ, στο σχολείο, στο σπίτι και πιο πριν κάποιος τα έκανε όλα αυτά στη μαμά σου και πιο πριν στη γιαγιά σου γι αυτό έχεις μάθει να τα δέχεσαι σαν να είναι φυσιολογικά)», θα πει η Αφροδίτη στην παράσταση.

Τα στερεότυπα της «καλής μαμάς» και του «κουβαλητή μπαμπά»

Το απόλυτο γονεϊκό στερεότυπο είναι «η καλή μαμά». «Αυτό είναι το ιδανικό, είναι ό,τι πιο υψηλό και ιερό μπορεί να κατακτήσει μια γυναίκα στη ζωή της. Η καλή μαμά είναι αυτή που θυσιάστηκε. Είναι αυτή που κατάπιε τις επιθυμίες της, που υπέμεινε με στωικότητα τη βασανιστική καθημερινότητα. Στην παιδική χαρά την ξέρουν, δεν ξέρουν μόνο τη νταντά. Δεν γκρινιάζει σε όλους που δεν κοιμάται και έχει σιχαθεί τη ζωή της. Όχι, περνάει υπέροχα, η μητρότητα είναι ευλογία», εξηγεί η κ. Μητσοπούλου.

Οι άντρες από την άλλη αντιμετωπίζουν το στερεότυπο του κουβαλητή, συμπληρώνει. «Φαντάζομαι ότι δεν είναι τόσο αποδεκτό κοινωνικά να είναι ο πατέρας ο βασικός φροντιστής του μωρού, αν και είμαι σίγουρη ότι το κάνουν πολλοί μπαμπάδες με μεγάλη επιτυχία».

Ο Γιώργος, ο σύντροφος της Αφροδίτης, τον οποίο υποδύεται ο Ιάκωβος Μολυμπάκης, τη βοηθάει. Όπως λέει στην παράσταση: «Έχει ενεργή συμμετοχή, την ιδρώνει τη φανέλα, κοιμίζει, ταΐζει, αλλάζει πάνες, κάνει μπάνιο, ξενυχτάει, τα πάντα. Αλλά πώς να το πω, εγώ είμαι η project manager… είναι σα να έχω τρία παιδιά, απλώς το μεγάλο με βοηθάει με τα μικρά.»

Μεγαλώνοντας παιδιά στο κέντρο της Αθήνας

Η Αφροδίτη και ο Γιώργος μεγαλώνουν τα δυο παιδιά τους στο κέντρο της Αθήνας, στα Εξάρχεια. «Από πλευράς υποδομών, η ζωή στην πόλη είναι πάρα πολύ δύσκολη για τους γονείς. Δεν έχουν όλες οι γειτονιές ανοιχτούς δημόσιους χώρους και παιδικές χαρές. Για να μη μιλήσουμε για τα πεζοδρόμια. Οι ελάχιστοι δημόσιοι χώροι του κέντρου εξαφανίζονται ένας-ένας για να παραλάβουν νέες χρήσεις, χρήσεις που η πόλη πιθανόν να έχει ανάγκη (π.χ. σταθμοί μετρό, επέκταση μουσείου) αλλά που η χωροθέτησή τους δε λαμβάνει καθόλου υπ’ όψη την απελπιστική έλλειψη ελεύθερου αστικού χώρου. Τα δέντρα καρατομούνται ή κόβονται. Η πόλη μας διώχνει, αυτό είναι σαφές και με το εμάς δεν εννοώ μόνο τους γονείς. Ποιος θέλει να ζήσει σε μια γειτονιά χωρίς πλατεία; Χωρίς ούτε ένα παγκάκι και ανάμεσα σε αμέτρητες καρέκλες καφετέριας;», αναρωτιέται η κ. Μητσοπούλου. Από την άλλη οι άνθρωποι της γειτονιάς της δημιουργούν μια κοινότητα και στηρίζει ο ένας τον άλλο, πράγμα «ανεκτίμητο». «Αυτό είναι από τα υπέροχα πράγματα του κέντρου, η ζωντάνια του και οι άνθρωποί του», προσθέτει.

Η «Αγορομάνα» παίζεται στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων-ΚΕΤ κάθε Παρασκευή στις 21:00 μέχρι 7 Απριλίου. Τις διασκευές και την πρωτότυπη μουσική την έχει γράψει ο Κώστας Μητσόπουλος και τους στίχους στις διασκευές και στο πρωτότυπο trap τραγούδι, το «Λουλούδι», η Αφροδίτη Μητσοπούλου.