Γιατί αυξάνεται η τιμή του πετρελαίου; Οι τρεις βασικοί λόγοι

Το πετρέλαιο είναι πιο ακριβό από ό,τι ήταν από τον περασμένο Οκτώβριο. Τότε, η τιμή του αργού πετρελαίου Brent της Βόρειας Θάλασσας είχε αυξηθεί προσωρινά σε πάνω από 90 δολάρια ΗΠΑ ανά βαρέλι μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ.

Ωστόσο, στη συνέχεια οι τιμές του πετρελαίου κατέρρευσαν λόγω των αδύναμων προσδοκιών για τη ζήτηση και της υψηλότερης προσφοράς από χώρες όπως οι ΗΠΑ και κατά περιόδους ήταν ακόμη και κάτω από τα 75 δολάρια ΗΠΑ ανά βαρέλι. Ένα βαρέλι μπρεντ κοστίζει τώρα και πάλι σχεδόν 90 δολάρια ΗΠΑ.

Ο ένας λόγος είναι πως το πετρέλαιο διαπραγματεύεται και πάλι με πριμ γεωπολιτικού κινδύνου. Μετά την ύποπτη ισραηλινή επίθεση στην ιρανική πρεσβεία στη Συρία, ο επικεφαλής του ιρανικού κράτους, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, απειλεί με αντίποινα.

Το Ιράν θεωρείται ο σημαντικότερος χρηματοδότης της Χαμάς και είναι επίσης ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου από τα δώδεκα κράτη της Opec με περισσότερα από 3,1 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως.

Αν και οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν υπόκεινται σε κυρώσεις, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο, η Κίνα, εξακολουθεί να αγοράζει μεγάλες ποσότητες ιρανικού πετρελαίου. Οι διακοπές στην παραγωγή θα μπορούσαν επομένως σίγουρα να οδηγήσουν σε αύξηση των τιμών.

Σύμφωνα με την Handelsblatt, oι άλλοι παράγοντες, οι οποίοι οδηγούν τις τιμές του πετρελαίου και ποιες τιμές είναι οι ακόλουθοι:

1. Περικοπές της παραγωγής του Opec

Στις αρχές Μαρτίου, η Σαουδική Αραβία και άλλα επτά μέλη της Opec plus ανακοίνωσαν ότι θα παρατείνουν τις εθελοντικές περικοπές της παραγωγής που συμφωνήθηκαν στα τέλη Νοεμβρίου κατά ένα ακόμη τρίμηνο. Οι εθελοντικές μονομερείς περικοπές ανέρχονται επί του παρόντος σε περίπου 2,2 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως.

Αυτές οι εθελοντικές περικοπές από τις χώρες του Opec-plus, τη Σαουδική Αραβία, την Αλγερία, το Καζακστάν, το Κουβέιτ, το Ομάν, το Ιράκ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και τη Ρωσία, θα συμπληρωθούν από περαιτέρω περικοπές. Πρώτον, τον Απρίλιο του 2023, εννέα μέλη του πετρελαϊκού καρτέλ υποσχέθηκαν εθελοντικές περικοπές ύψους 1,66 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως έως το τέλος του 2024. Επιπλέον, συμφωνήθηκε συλλογική μείωση της παραγωγής κατά δύο εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως το 2022, επίσης μέχρι το τέλος του έτους.

Συνεπώς, η Opec plus σφίγγει τεχνητά την αγορά πετρελαίου. Στην τελευταία πρόβλεψή του, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ) υποθέτει ότι το πετρελαϊκό καρτέλ θα διατηρήσει την πολιτική παραγωγής του, συμπεριλαμβανομένων των τελευταίων εθελοντικών περικοπών, κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Ως αποτέλεσμα, η αγορά πετρελαίου θα παραμείνει υποεφοδιασμένη μέχρι το τέλος του έτους.

Η Opec είναι γενικά ικανοποιημένη με την κατάσταση της αγοράς και τον αντίκτυπο των περικοπών, δήλωσε στο Bloomberg ο Greg Brew, αναλυτής της Eurasia Group. «Αλλά ο ΟΠΕΚ εξακολουθεί να έχει πρόβλημα εξαπάτησης».

Ο εμπειρογνώμονας αναφέρεται κυρίως στο Ιράκ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Opec, η χώρα παρήγαγε 4,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα τον Φεβρουάριο. Αυτό είναι 200.000 βαρέλια περισσότερα από τα συμφωνηθέντα. Η ιρακινή ηγεσία ανακοίνωσε ότι θα αντισταθμίσει αυτή την υπερπαραγωγή τους επόμενους μήνες. Σύμφωνα με το Bloomberg, ωστόσο, αυτό δεν πρόκειται να επιτευχθεί μέσω χαμηλότερης παραγωγής, αλλά μέσω χαμηλότερων εξαγωγών.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) ξεπέρασαν επίσης το ανώτατο όριο τον Μάρτιο κατά περίπου 218.000 βαρέλια ημερησίως, ενώ η Γκαμπόν παρήγαγε 60.000 βαρέλια ημερησίως περισσότερα από ό,τι είχε υποσχεθεί.

2. Πρόσθετη έλλειψη προσφοράς

Μαζί με το Ιράκ, η Ρωσία είναι επίσης ένα από τα μέλη της Opec plus που δεν έχει πάντα τηρήσει αξιόπιστα τις περικοπές που έχει ανακοινώσει – μεταξύ άλλων και τον Μάρτιο, όπως δείχνουν τα στοιχεία του Bloomberg.

Επιπλέον, αν και η Μόσχα έχει υποσχεθεί να μειώσει τις εξαγωγές της κατά 500.000 βαρέλια ημερησίως, αυτό έχει μέχρι στιγμής συμπεριλάβει τόσο το πετρέλαιο όσο και τα προϊόντα πετρελαίου. Αυτό έχει προκαλέσει αβεβαιότητα, καθώς οι εθελοντικές περικοπές από άλλες χώρες αφορούν άμεσα το πετρέλαιο.

Αλλά αυτό πρόκειται τώρα να αλλάξει: Η Ρωσία σχεδιάζει να μειώσει την παραγωγή αργού πετρελαίου κατά 350.000 βαρέλια ημερησίως τον Απρίλιο και η παραγωγή πρόκειται να μειωθεί ακόμη περισσότερο τον Μάιο και τον Ιούνιο. Ωστόσο, η Ρωσία αντιμετωπίζει ήδη προβλήματα στην εξεύρεση αγοραστών για το πετρέλαιό της.

Η Ινδία, που προηγουμένως ήταν ο σημαντικότερος αγοραστής ρωσικού πετρελαίου μαζί με την Κίνα, αντιμετωπίζει τώρα προβλήματα προμήθειας μεγάλων ποσοτήτων από τη Ρωσία λόγω των αυστηρότερων κυρώσεων των ΗΠΑ κατά του κρατικού στόλου δεξαμενόπλοιων Sovcomflot PJSC. Και λόγω των επιθέσεων ουκρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών από ρωσικά διυλιστήρια πετρελαίου, υπάρχει σήμερα έλλειψη υψηλής δυναμικότητας για την επεξεργασία αργού πετρελαίου. Και οι δύο αυτοί παράγοντες θα μπορούσαν να συσφίξουν περαιτέρω την αγορά πετρελαίου.

Επιπλέον, η Pemex, η κρατικά ελεγχόμενη πετρελαϊκή εταιρεία του Μεξικού, φαίνεται ότι σχεδιάζει να σταματήσει ορισμένες εξαγωγές αργού πετρελαίου τους επόμενους μήνες. Ο λόγος για την ακύρωση των παραδόσεων λέγεται ότι είναι οι προεδρικές εκλογές, εν όψει των οποίων πρόκειται να παραχθεί περισσότερη βενζίνη και ντίζελ για την εγχώρια ζήτηση.

Τον Ιανουάριο υπήρξαν επίσης διακοπές παραγωγής στη Βόρεια Αμερική λόγω των καιρικών συνθηκών, όπως τονίζει ο αναλυτής της UBS, Giovanni Staunovo. Σε συνδυασμό με την ισχυρότερη ζήτηση από ό,τι είχε προβλεφθεί προηγουμένως, αυτό οδήγησε σε μικρή μείωση των αποθεμάτων πετρελαίου.

3. Υψηλότερη ζήτηση για πετρέλαιο από την αναμενόμενη

Όταν τα κράτη της Opec+ συμφώνησαν σε εθελοντικές περικοπές στα τέλη Νοεμβρίου, το έκαναν στο πλαίσιο μιας μάλλον απαισιόδοξης πρόβλεψης για την αγορά. Εκείνη την εποχή, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ), ο οποίος αποτελεί ανεξάρτητη μονάδα του ΟΟΣΑ, προέβλεπε υπερπροσφορά για το πρώτο εξάμηνο του 2024. Ωστόσο, ο ΙΕΑ αναγκάστηκε να αναθεωρήσει την πρόβλεψή του στα μέσα Μαρτίου. Τώρα αναμένει υποπροσφορά μέχρι το τέλος του έτους, υπό την προϋπόθεση ότι η Opec plus θα διατηρήσει τις μειώσεις της παραγωγής της κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους.

Ο ΙΕΑ έχει επίσης προσαρμόσει την πρόβλεψή του για τη ζήτηση, και μάλιστα δύο φορές: στο τέλος του 2023, εξακολουθούσε να προβλέπει αύξηση της ζήτησης κατά 1,1 εκατ. βαρέλια ημερησίως για το τρέχον έτος, αλλά τον Ιανουάριο μιλούσε ξαφνικά για 1,2 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Τον Μάρτιο, ο ΙΕΑ αναθεώρησε και πάλι προς τα πάνω την αύξηση σε 1,3 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως. Οι λόγοι γι’ αυτό περιλαμβάνουν τη δύναμη της αμερικανικής οικονομίας και τις μεγάλες παρακάμψεις που πρέπει να κάνουν σήμερα τα πλοία λόγω των επιθέσεων των Χούτι στη διώρυγα του Σουέζ. Σύμφωνα με τον έμπορο πετρελαίου Vitol, οι παρακάμψεις αυτές έχουν αυξήσει την παγκόσμια ζήτηση κατά 100.000 βαρέλια ημερησίως.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο η ζήτηση για πετρέλαιο που αυξάνεται, αλλά και η προσφορά εκτός Opec plus. Το αμερικανικό αργό πετρέλαιο κατακτά όλο και μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, εν μέρει λόγω των περικοπών της Opec και των πετρελαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας και της Βενεζουέλας.

Πού θα μπορούσαν να κατευθυνθούν οι τιμές του πετρελαίου

Ο αναλυτής της UBS Staunovo αναμένει ότι το πετρέλαιο τύπου Brent θα συνεχίσει να διαπραγματεύεται σε ένα εύρος τιμών μεταξύ 80 και 90 δολαρίων ανά βαρέλι. Ο Ehsan Khoman, επικεφαλής αναλυτής για τις αγορές εμπορευμάτων στην τράπεζα MUFG, βλέπει ένα διάδρομο τιμών μεταξύ 80 και 100 δολαρίων ανά βαρέλι με μέση τιμή 88 δολάρια ανά βαρέλι κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους.

Η πρόβλεψη των αναλυτών της JP Morgan Chase είναι μάλλον ανοδική, προειδοποιώντας ότι το Brent θα μπορούσε να φτάσει τα 100 δολάρια ανά βαρέλι – υπό την προϋπόθεση ότι η Ρωσία θα τηρήσει την τελευταία της υπόσχεση προς την Opec plus. Ο Vivek Dhar, αναλυτής της Commonwealth Bank of Australia, από την άλλη πλευρά, είναι πιο επιφυλακτικός και αναμένει 75 έως 80 δολάρια ανά βαρέλι τους επόμενους μήνες.

Ωστόσο, είναι αμφίβολο πότε η Opec+ θα είναι σε θέση να χαλαρώσει τις περικοπές της. Η Σαουδική Αραβία, η οποία επωμίζεται το κύριο βάρος των περικοπών, εξαρτάται από μια τιμή πετρελαίου άνω των 90 δολαρίων προκειμένου να χρηματοδοτήσει τον εθνικό της προϋπολογισμό. Η επόμενη συνεδρίαση του πετρελαϊκού καρτέλ, κατά την οποία θα ληφθεί απόφαση για τις περικοπές της παραγωγής, έχει προγραμματιστεί για την 1η Ιουνίου.