Κινδυνεύουν να εξαφανιστούν τα αστέρια;

Η αδιάκριτη χρήση του φωτισμού εξωτερικών χώρων, των δρόμων, της διαφήμισης και των αθλητικών χώρων κάνει τα αστέρια…αόρατα!

Από το 2016, οι αστρονόμοι έχουν επισημάνει ότι ο Γαλαξίας δεν είναι πλέον ορατός στο ένα τρίτο της ανθρωπότητας και ότι η φωτορύπανση επιδεινώνεται σημαντικά.

Υπολογίζεται ότι με τον σημερινό ρυθμό οι περισσότεροι από τους μεγάλους αστερισμούς θα είναι αόρατοι σε 20 χρόνια.

Η απώλεια, πολιτισμικά και επιστημονικά, θα είναι σοβαρή.

«Ο νυχτερινός ουρανός είναι μέρος του περιβάλλοντός μας και θα ήταν μεγάλη στέρηση αν η επόμενη γενιά δεν θα μπορούσε να τον δει ποτέ, όπως θα ήταν αν δεν έβλεπε ποτέ μια φωλιά πουλιών», σχολίασε στην Guardian ο αστρονόμος Μάρτιν Ρις.

«Δεν χρειάζεται να είσαι αστρονόμος για να σε νοιάζει αυτό. Δεν είμαι ορνιθολόγος, αλλά αν δεν υπήρχαν ωδικά πτηνά στον κήπο μου, θα ένιωθα φτωχός».

Ο Ρις είναι ιδρυτής της διακομματικής κοινοβουλευτικής ομάδας για τους σκοτεινούς ουρανούς, η οποία πρόσφατα συνέταξε μια έκθεση με την οποία ζητά μια σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση της “κατάρας” της φωτορύπανσης.

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται προτάσεις για τον διορισμό ενός υπουργού και τη δημιουργία επιτροπής για τους σκοτεινούς ουρανούς και τη θέσπιση αυστηρών προτύπων για την πυκνότητα και την κατεύθυνση του φωτισμού. Η εισαγωγή προσεκτικά επιλεγμένων κανόνων ελέγχου του ενοχλητικού φωτός – που θα υποστηρίζεται από νομικά και θα προβλέπει κυρώσεις για ενδεχόμενη μη συμμόρφωση – θα μπορούσε να κάνει σημαντικές διαφορές, τόνισε η ομάδα.

Η εναλλακτική θα ήταν να χάσουμε από τα μάτια μας τους «ζωγραφισμένους με αμέτρητους σπινθήρες» νυχτερινούς ουρανούς, όπως περιγράφει στον “Ιούλιο Καίσαρα” ο Σαίξπηρ.

Έρευνα του φυσικού Christopher Kyba, στο Γερμανικό Κέντρο Γεωεπιστημών, αποκάλυψε ότι η φωτορύπανση κάνει τώρα τον νυχτερινό ουρανό να υπερφωτίζεται με ρυθμό περίπου 10% ετησίως, μια αύξηση που απειλεί να εξαφανίσει την θέαση όλων των ουράνιων σωμάτων εκτός από τα υπέρλαμπρα αστέρια.

Ένα παιδί που γεννιέται σήμερα και βλέπει τη νύχτα 250 αστέρια, στα 18 του θα βλέπει περίπου 100.

Η απόλαυση του νυχτερινό ουρανού που διασχίζεται από έναν αστραφτερό Γαλαξία αποτελεί ένα μεγαλείο άλλης εποχής, είπε ο Kyba στον βρετανικό Observer.

«Πριν από μερικές γενιές, οι άνθρωποι θα έρχονταν αντιμέτωποι τακτικά με αυτή τη λαμπερή θέαση του σύμπαντος – αλλά αυτό που ήταν παλαιότερα παγκόσμιο προνόμιο εξελίσσεται τώρα σε εξαιρετικά σπάνιο. Μόνο οι πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου, και μερικοί από τους πιο φτωχούς, το βιώνουν πια.

Για όλους τους άλλους, λίγο πολύ έχει εξαφανιστεί».

Ωστόσο, η εφαρμογή ενός μόνο μικρού αριθμού αλλαγών στον φωτισμό θα μπορούσε να προσφέρει σημαντική βελτίωση, υποστήριξε ο Kyba.

Αυτές οι κινήσεις περιλαμβάνουν τη διασφάλιση ότι τα εξωτερικά φώτα θα είναι προσεκτικά θωρακισμένα, στραμμένα προς τα κάτω, θα έχουν τεθεί όρια στη φωτεινότητά τους και δεν θα είναι κυρίως μπλε-λευκά αλλά θα έχουν κόκκινα και πορτοκαλί στοιχεία.

Το πρόβλημα είναι ότι η φωτορύπανση εξακολουθεί να μην θεωρείται από το κοινό ως απειλή.

Όπως έχει πει ο καθηγητής Oscar Corcho, του Universidad Politécnica de Madrid:

«Οι αρνητικές συνέπειες της φωτορύπανσης είναι τόσο άγνωστες στον πληθυσμό όσο αυτές του καπνίσματος τη δεκαετία του ’80».

Ωστόσο, τώρα απαιτείται επειγόντως δράση, καθώς εκτός από τις αστρονομικές και πολιτιστικές επιπτώσεις της, η φωτορύπανση έχει και σοβαρές οικολογικές συνέπειες. Οι θαλάσσιες χελώνες και τα αποδημητικά πουλιά καθοδηγούνται από το φως του φεγγαριού.

Η φωτορύπανση τα κάνει να μπερδεύονται και να αποπροσανατολίζονται.

Τα έντομα, μια βασική πηγή τροφής για τα πουλιά και άλλα ζώα, έλκονται από τεχνητά φώτα και θανατώνονται αμέσως μόλις έρθουν σε επαφή με την φωτεινή πηγή.

Το επιχείρημα κατά της φωτορύπανσης προχωρά παραπέρα.

Οι γαλαζωπές εκπομπές των LED στερούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου κόκκινου ή σχεδόν υπέρυθρου φωτός, δήλωσε ο καθηγητής Robert Fosbury, του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας στο University College του Λονδίνου (UCL). «Μας λείπει το κόκκινο και το υπέρυθρο φως και αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις», είπε.

«Όταν το κοκκινωπό φως απορροφάται από το σώμα μας, διεγείρει μηχανισμούς, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που διασπούν τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα ή εκείνων που ενισχύουν την παραγωγή μελατονίνης.

Από την εισαγωγή του φωτισμού φθορισμού και αργότερα των LED, αυτό το μέρος του φάσματος έχει αφαιρεθεί από το τεχνητό φως και νομίζω ότι παίζει ρόλο στην παχυσαρκία και στην αύξηση του διαβήτη που παρατηρούμε σήμερα».

Οι ερευνητές από το Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου (UCL) ετοιμάζονται να εγκαταστήσουν επιπλέον λαμπτήρες υπέρυθρης ακτινοβολίας σε νοσοκομεία και μονάδες εντατικής θεραπείας για να δουν εάν έχουν επίδραση στην ανάρρωση ασθενών που διαφορετικά θα στερούνταν φως από αυτό το τμήμα του φάσματος.

«Θα χρειαστεί τεράστια προσπάθεια για να αλλάξει η όψη του πλανήτη και να μετατραπούν τα LED σε πιο φιλικό φωτισμό», είπε ο Fosbury.

Θα είναι μια μεγάλη δουλειά, αλλά πρέπει να την κάνουμε γιατί βλάπτει εξαιρετικά την ανθρώπινη υγεία».