Τα πρόστιμα και διαδικασίες για τακτοποίηση αυθαιρέτων σε παραδοσιακό οικισμό

Ένα μεγάλο πρόβλημα αντιμετωπίζουν χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων σε παραδοσιακά χωριά της Ελλάδας, οι οποίοι επιθυμούν να τακτοποιήσουν τα αυθαίρετά τους, αλλά αδυνατούν να το πράξουν λόγω του υψηλού κόστους.

Εκτός από το πρόστιμο που πρέπει να καταβάλουν για την τακτοποίηση, οι ιδιοκτήτες καλούνται να καλύψουν και το κόστος των απαιτούμενων εργασιών προσαρμογής, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να ξεπεράσουν τα 10.000 ευρώ. Για παράδειγμα, απαιτούνται δαπάνες για την αντικατάσταση στέγης από κεραμίδια με πλάκες ή την αντικατάσταση κουφωμάτων από αλουμίνιο σε ξύλινα, διαδικασίες που επιβαρύνουν σημαντικά το κόστος.

Το πρόβλημα γίνεται ακόμα πιο έντονο λόγω του γεγονότος ότι στην Ελλάδα υπάρχουν 830 παραδοσιακοί οικισμοί και προστατευόμενες περιοχές, οι οποίες διέπονται από Ειδικά Προεδρικά Διατάγματα του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Οι περιοχές αυτές είναι διάσπαρτες σε όλη τη χώρα, σε περιοχές όπως ο Πειραιάς, η Θεσσαλονίκη, η Μαγνησία, το Ηράκλειο, η Χίος, η Λέσβος, η Κέρκυρα, το Ρέθυμνο, τα Τρίκαλα, η Αχαΐα, η Εύβοια, η Αρκαδία, η Ευρυτανία και οι Κυκλάδες, και διέπονται από ειδικό καθεστώς προστασίας, με στόχο τη διατήρηση του πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού πλούτου της χώρας.

Ωστόσο, η ανάγκη για την αποκατάσταση των αυθαιρέτων σύμφωνα με τους κανόνες αυτούς δημιουργεί σημαντικές οικονομικές δυσχέρειες για τους ιδιοκτήτες.

Για να βοηθήσει τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων, που βρίσκονται εντός παραδοσιακών οικισμών το Υπουργείο Περιβάλλοντος έθεσε σε εφαρμογή τρεις νέες διατάξεις, που δίνουν τη δυνατότητα:

α) Μείωσης του προστίμου αυθαιρέτου, κατά το ποσό που δαπανάται για την εκτέλεση εργασιών προσαρμογής των κτιρίων και μέχρι το 50% του προστίμου.

β) Μείωση έως 65% του προστίμου για την εκτέλεση ταυτόχρονα των εργασιών προσαρμογής με τις εργασίες ενεργειακής ή στατικής αναβάθμισης του κτιρίου.

γ) Δυνατότητα μεταβίβασης του ακινήτου πριν την ολοκλήρωση της διαδικασίας συμμόρφωσης, με την καταβολή του ποσού, που αντιστοιχεί στο 30% του προστίμου.

• Ποια θέματα προκύπτουν στην τακτοποίησης αυθαιρέτων εντός παραδοσιακών οικισμών ;

• Για την τακτοποίηση αυθαιρέτων που κτίστηκαν σε παραδοσιακό τμήμα πόλης και σε παραδοσιακούς οικισμούς , μετά την έκδοση του ειδικού ανά περιοχή Προεδρικού Διατάγματος , απαιτείται η σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής Αυθαίρετων Κατασκευών , η οποία ελέγχει τη δυνατότητας της μορφολογικής και της αισθητικής ένταξης των αυθαίρετων κατασκευών ως προς το σύνολο του κτιρίου και του δομημένου περιβάλλοντός της περιοχής .
• Σε περίπτωση που απαιτηθούν να γίνουν από τον ιδιοκτήτη εργασίες προσαρμογής, αυτές πρέπει να ολοκληρωθούν σε διάστημα έξι (6) μηνών.
• Πολλοί ιδιοκτήτες δεν ολοκληρώνουν την διαδικασία τακτοποίησης των αυθαιρέτων τους, γιατί δεν έχουν χρήματα για τις εργασίες συμμόρφωσης που σε πολλές περιπτώσεις το ποσό είναι πολύ μεγαλύτερο του ποσού του προστίμου .

• Ποια είναι η διαδικασία για να τακτοποιήσω το αυθαίρετο μου σε παραδοσιακό οικισμό ;

α) Για να τακτοποιήσετε το συγκεκριμένο αυθαίρετο, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε μηχανικό που θα συντάξει τον φάκελο με τα απαιτούμενα αρχιτεκτονικά σχέδια και δικαιολογητικά. Εφόσον καταβάλλετε το ανάλογο παράβολο στη τράπεζα, θα υποβάλετε αίτηση στην αρμόδια Επιτροπή Αυθαίρετων Κατασκευών, που εδρεύει στην Υπηρεσία Δόμησης του Νομού σας.

β) Μετά την εξέταση των απαιτούμενων δικαιολογητικών , η επιτροπή δέχεται ή απορρίπτει την αίτηση, με βάση την αισθητική ένταξη της αυθαίρετης κατασκευής ως προς το σύνολο του νομίμως υφιστάμενου κτιρίου, το ευρύτερο δομημένο περιβάλλον, καθώς και την αρχιτεκτονική και μορφολογική τυπολογία του παραδοσιακού οικισμού ή τμήματος πόλης

γ) Η επιτροπή μπορεί να επιβάλει την εκτέλεση εργασιών προσαρμογής του αυθαίρετου κτίσματος στους ισχύοντες μορφολογικούς όρους και περιορισμούς του παραδοσιακού οικισμού ή του παραδοσιακού τμήματος πόλης. Επίσης η επιτροπή μπορεί να προβεί σε αυτοψία προ κειμένου να εκτιμήσει το μέγεθος και την έκταση των απαιτούμενων εργασιών προσαρμογής,

δ) Σε περίπτωση, όπου απαιτηθούν να γίνουν εργασίες προσαρμογής, αυτές εκτελούνται μετά την κοινοποίηση της απόφασης της επιτροπής στον ιδιοκτήτη και μετά την έκδοση σχετικής οικοδομικής άδειας, εφόσον απαιτείται. Στην περίπτωση αυτή, η άδεια εκδίδεται χωρίς να προηγηθεί η καταβολή του ενιαίου ειδικού προστίμου.

ε) Οι εργασίες προσαρμογής πρέπει να ολοκληρωθούν σε διάστημα έξι (6) μηνών και να πιστοποιείται η ορθή εκτέλεση των εργασιών από τον ελεγκτή δόμησης.

στ) Μετά το πέρας των εργασιών προσαρμογής, η επιτροπή, αφού διαπιστώσει την εκτέλεση αυτών, επιτρέπει την υπαγωγή των αυθαίρετων κατασκευών στις διατάξεις του παρόντος και ενημερώνει σχετικά τον αρμόδιο φορέα διαχείρισης του πληροφοριακού συστήματος εντός δύο (2) ημερών, προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαδικασία υπαγωγής

• Έχω ένα κτίσμα στο Πήλιο και είναι σε όλα νόμιμο, αλλά δεν μπορώ να το μεταβιβάσω γιατί έχω βάλει κεραμίδια αντί για πλάκες στη στέγη. Τι να κάνω ;

Υπάρχει η δυνατότητα μεταβίβασης σε αυθαίρετα εντός παραδοσιακών οικισμών και μπορεί να γίνει με τον εξής τρόπο. Υποβάλει ο ενδιαφερόμενος ιδιοκτήτης, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά στην Επιτροπή Αυθαιρέτων και με τον αριθμό πρωτοκόλλου , ανοίγει η δήλωση του στο ηλεκτρονικό σύστημα. Στη συνέχεια καταβάλει το ποσό που αντιστοιχεί στο 30% του συνολικού ποσού του προστίμου και συνεχίζει την διαδικασία της μεταβίβασης . Σε αυτήν την περίπτωση όμως, την υποχρέωση της ολοκλήρωσης της διαδικασίας την αναλαμβάνει ο νέος ιδιοκτήτης , με ειδική μάλιστα μνεία στο σχετικό συμβολαιογραφικό έγγραφο. Η προθεσμία εξόφλησης του ειδικού προστίμου, πέραν της καταβολής του 30% του ποσού του προστίμου, αρχίζει από την κοινοποίηση της θετικής κρίσης της επιτροπής στον νέο ιδιοκτήτη.

• Τι ακριβώς προβλέπει ο Νόμος για μείωση του προστίμων λόγω προσαρμογής;

Σύμφωνα τον Νόμο 4495/2017, το πρόστιμο μειώνεται κατά το ποσό που δαπανάται για την εκτέλεση εργασιών προσαρμογής των κτιρίων και μέχρι το 50% του προστίμου. Για παράδειγμα αν το πρόστιμο είναι 3000 ευρώ (αφαιρουμένου του παραβόλου) και οι εργασίες που γίνουν είναι της τάξης των 2000 ευρώ, η μείωση θα γίνει για τα 1500 ευρώ. Στη διαδικασία μείωσης εντάσσονται δαπάνες που αφορούν: την αγορά υλικών/εξοπλισμού, οικοδομικές εργασίες αποξήλωσης/αποκομιδής εργασίες τοποθέτησης/εγκατάστασης, αποκατάστασης, τοποθέτησης ικριωμάτων, κ.λπ..

Επίσης το πρόστιμο μπορεί να μειωθεί επιπρόσθετα κατά 15 % και να φτάσει το 65%, στην περίπτωση που ο ιδιοκτήτης επιλέξει ταυτόχρονα με την συμμόρφωση στα μορφολογικά στοιχεία και την ενεργειακή αναβάθμιση ή και την στατική ενίσχυση του κτιρίου.

• Έκτισα χωρίς Οικοδομική Άδεια σε παραδοσιακό οικισμό. Μπορώ να το νομιμοποιήσω;

Μετά τη κήρυξη ως παραδοσιακού ενός οικισμού κάτω των δύο χιλιάδων (2.000) κατοίκων, δεν επιτρέπεται η υπαγωγή στο νόμο περί αυθαιρέτων , των εξ ολοκλήρου αυθαιρέτων, που έχουν σε ποσοστό μεγαλύτερο του 40% υπέρβαση οποιουδήποτε όρου δόμησης (δόμηση, κάλυψη, ύψος) , πέραν των υφιστάμενων, κατά την κήρυξη, αυθαίρετων κτισμάτων.