Όλες οι αλλαγές στα επιδόματα – Τα νέα εισοδηματικά κριτήρια

Νέα δεδομένα επιχειρεί να διαμορφώσει η κυβέρνηση στα κοινωνικά επιδόματα, προκειμένου να υπάρχει και δικαιότερη κατανομή και μέγιστη διαφάνεια ως προς τα κριτήρια χορήγησής τους.

Κοινό μυστικό είναι άλλωστε, ότι τα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ, ελάμβαναν και όσοι διέθεταν όμως μεγάλη ακίνητη περιουσία, με αποτέλεσμα να τα στερούνται πολλοί απ’ όσους είχαν πολύ χαμηλά εισοδήματα.
Μεγάλες αδικίες υπήρχαν και στα επιδόματα ανεργίας, καθώς το ποσό ήταν σχεδόν ίδιο για όλους, με αποτέλεσμα να μη λαμβάνουν υψηλή αποζημίωση όσοι είχαν εισφέρει για πολλά χρόνια στο ασφαλιστικό σύστημα.
Οι αλλαγές είναι πλέον απαραίτητες και στο επίδομα θέρμανσης, λόγω του ότι ο παραδοσιακός τρόπος του πετρελαίου για να ζεσταθούν τα νοικοκυριά έχει αλλάξει με άλλους τρόπους.
Πρόκειται όπως γίνεται αντιληπτό για ένα νέο τοπίο πολύ πιο σύνθετο, στο οποίο σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αρχίσουν να ανταποκρίνονται οι παλαιοί αλλά και οι νέοι δικαιούχοι των επιδομάτων.
Το μήνυμα που εκπέμπει η κυβέρνηση είναι πώς απαιτούνται σύγχρονα εργαλεία, τα οποία θα δώσουν τη δυνατότητα να μπει ένα τέλος στις αδικίες του παρελθόντος και να βγουν κερδισμένοι περισσότεροι.
Στο πλαίσιο αυτό, τα κριτήρια θα είναι πολύ πιο αυστηρά, κάτι που σημαίνει ότι θα γίνονται αυστηροί έλεγχοι , ώστε να μην υπάρχουν “τρύπες” τις οποίες σπεύδουν να εκμεταλλευτούν όσοι δεν είναι δικαιούχοι.

Ενιαία πύλη
Οι μεγάλες αλλαγές έρχονται από το νέο έτος στα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ, καθώς θα καθιερωθεί ενιαία πύλη για υποβολή αίτησης, κάτι που σημαίνει ότι οι δικαιούχοι θα περάσουν από αυστηρούς ελέγχους.
Αυτό σημαίνει ότι εντός του 2025 θα δημιουργηθεί κεντρικό μητρώο στο οποίο θα εγγράφονται υποχρεωτικά όλοι οι δικαιούχοι των κοινωνικών επιδομάτων, ώστε να υπάρχει πλήρης διαφάνεια.
Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας προχωράει στη δημιουργία ενός κεντρικού μητρώου επιδομάτων, κάτι που ισχύει εδώ και χρόνια στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Με τον τρόπο αυτό θα υπάρχει συνολική εποπτεία καθώς θα είναι σαφές ποιος, τι και γιατί παίρνει επίδομα, κάτι που εξασφαλίσει ότι δεν θα βρεθούν κάποιοι “έξυπνοι” οι οποίοι θα εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του συστήματος.
Η ηγεσία του υπουργείου μάλιστα έχει τονίσει ότι τα ποσά που λαμβάνει σήμερα μια οικογένεια μέσα από τα vouchers για τους βρεφονηπιακούς για τα ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠ ΑμεΑ δεν φαίνονται πουθενά.
Κάτι τέτοιο, δεν μπορεί να συνεχιστεί και στο πλαίσιο αυτό για τη χορήγηση των βασικών επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ, αλλάζουν τα κριτήρια, με στόχο να διασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή διαφάνεια.
ρώτη κίνηση προς την κατεύθυνση αυτή είναι η θέσπιση περιουσιακών κριτηρίων, ώστε να βγαίνουν εκτός λίστας όσοι εμφανίζουν χαμηλά εισοδήματα, αλλά έχουν ακίνητη περιουσία, οχήματα μεγάλης αξίας ή καταθέσεις.
Επίσης, αναβαθμίζονται οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες παροχής επιδομάτων μέσω:
-δημιουργίας πλατφόρμας ψηφιακής-τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον πολίτη,
-ψηφιακής αναβάθμισης και ψηφιοποίησης του αρχείου των δικαιούχων παροχών του ΟΠΕΚΑ,
-διεύρυνσης των σημείων πρόσβασης,
-πλήρους ψηφιοποίησης απόδοσης και καταβολής επιδομάτων και πληροφόρησης πολιτών με ή χωρίς αναπηρία,
-ανάπτυξης πληροφορικών συστημάτων για προσφυγές, η διενέργεια ελέγχων και υποβολή πορισμάτων.
Ειδικά για την ψηφιοποίηση θα δημιουργηθεί μία ενιαία φόρμα αίτησης για όλες τις παροχές σε χρήμα και είδος που υλοποιούνται σε εθνικό επίπεδο με όλες τις απαραίτητες διαλειτουργικότητες μεταξύ των σχετικών μητρώων.
Με τον τρόπο αυτό, εκτιμάται ότι θα αντλούνται αυτοματοποιημένα όλα τα στοιχεία των πολιτών και δεν θα απαιτείται η προσκόμιση δικαιολογητικών από αυτούς, με στόχο τη μείωση της γραφειοκρατείας.
Η ενέργεια αυτή περιλαμβάνει τη μετεξέλιξη της πλατφόρμας του Εθνικού Μηχανισμού, με την ενσωμάτωση όλων των πληροφοριακών συστημάτων, μέσω των οποίων υποβάλλονται οι αιτήσεις για τα εθνικά κοινωνικά επιδόματα και καταχωρούνται οι παρεχόμενες υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς (ΤΕΒΑ, Κοινωνικές Υπηρεσίες Δήμων, Δομές Φτώχειας, ΚΔΗΦ, ΣΥΔ, δομές κλειστής φροντίδας, όπως κέντρα χρονίως πασχόντων, γηροκομεία, δομές παιδικής προστασίας κ.ά.).

Οι “κόφτες”
Στελέχη του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής τονίζουν ότι ναι μεν οι δικαιούχοι των επιδομάτων του 2025 θα λάβουν αυξημένα επιδόματα μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους, σημειώνουν όμως ότι τότε θα ενεργοποιηθούν και οι “κόφτες”.
Αυτοί μεταξύ άλλων θα ορίζουν ότι ακίνητα, οχήματα, καταθέσεις, μετοχές και ομόλογα θα ελέγχονται για τους δικαιούχους των επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ για το επίδομα παιδιού, το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα και το επίδομα στέγασης.

Εισοδηματικό κριτήριο
Η πρώτη μεγάλη αλλαγή στα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ έχει σχέση με την αύξηση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ) από 216 ευρώ και 54 ευρώ, σε 250 ευρώ και 75 ευρώ για κάθε παιδί.
Αναλόγως αυξάνονται και τα εισοδηματικά όρια, αλλά με στοχευμένα κριτήρια τα οποία αφορούν στην ακίνητη και κινητή περιουσίας, αλλά και τις καταθέσεις.
Επίσης:
-Αυξάνεται το επίδομα στέγασης από 70 σε 125 και 75 ευρώ, αναλόγως της εισοδηματικής κλίμακας, πλέον αύξησης 30% για κάθε τέκνο, αλλά με κριτήρια ακίνητης περιουσίας και καταθέσεων, ενώ εισάγεται και κριτήριο κινητής περιουσίας.
-Ενοποιούνται η δεύτερη και η τρίτη εισοδηματική κλίμακα του επιδόματος παιδιού σε μία και έτσι αυξάνεται το επίδομα παιδιού της τρίτης εισοδηματικής κλίμακας από τα 28 ευρώ ανά τέκνο σε 45 ανά τέκνο και 90 ευρώ για το τρίτο παιδί και τα επόμενα.
-Αυξάνεται και η πρώτη κλίμακα όσο είναι και η νέα κλίμακα του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, ήτοι σε 75 ευρώ, και περαιτέρω σε 150 ευρώ για το τρίτο παιδί και τα επόμενα.
Επίσης εκτός από το ύψος του ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος, από την 1.1.2025 εισάγονται και ακόμη τρία κριτήρια για την καταβολή των επιδομάτων: το ύψος της κινητής, της ακίνητης περιουσίας και των τραπεζικών καταθέσεων.

Ανεργία
Μέσα στον επόμενο μήνα, αναμένεται να ξεκινήσει το πιλοτικό πρόγραμμα που αφορά στο νέο επίδομα ανεργίας στο οποίο εκτιμάται ότι θα συμμετάσχουν σχεδόν 15.000 άνεργοι που θα επιλεγούν μέσω αλγορίθμου.
Η συμμετοχή στο πιλοτικό πρόγραμμα θα είναι υποχρεωτική για όσους επιλεγούν, ενώ θα ενταχθούν μόνο άτομα που θα λαμβάνουν επίδομα με χρηματική αξία μεγαλύτερη από εκείνη που θα τους αναλογούσε βάσει του ισχύοντος καθεστώτος.
Τα κριτήρια επιλεξιμότητας των δυνητικά ωφελούμενων θα είναι παρόμοιου τύπου με τα ισχύοντα και θα υπολογίζονται με βάση:
– την ύπαρξη καταγγελίας σύμβασης εργασίας ή λήξης σύμβασης ορισμένου χρόνου καθώς και
-τον χρόνο πρότερης απασχόλησης.
Αναλόγως του χρόνου πρότερης απασχόλησης καθώς και της συστηματικής συμμετοχής στην αγορά εργασίας, ο εκάστοτε δυνητικά ωφελούμενος μπορεί να επιδοτηθεί από 7 έως και 24 συναπτούς μήνες σε αντίθεση με τα έως σήμερα ισχύοντα που το ανώτατο όριο επιδότησης είναι οι 12 μήνες.

Το νέο επίδομα ανεργίας:
-θα είναι εμπροσθοβαρές ώστε να εξομαλύνει το σοκ από την μετάβαση στην κατάσταση ανεργίας στους πρώτους μήνες,
-θα επενδύει σε κίνητρα ταχύτερης επανεισόδου στην αγορά εργασίας κατά τους επόμενους μήνες επιδότησης,
-θα είναι περισσότερο ανταποδοτικό και δίκαιο καθώς θα συνδυάζεται με κίνητρο εντατικής εργασίας το οποίο θα δίνεται σε εκείνους που τα τελευταία χρόνια εργάστηκαν περισσότερο,
-το κίνητρο εντατικής εργασίας θα συνδέεται με τρόπο αναλογικό και ανταποδοτικό με τους μισθούς και άρα με τις εισφορές που κάποιος/α συνεισέφερε στο σύστημα ασφάλισης κατά της ανεργίας.

Θέρμανση
Μεγάλες είναι οι αλλαγές και στο επίδομα θέρμανσης με κάποιες κατηγορίες δικαιούχων να επωφελούνται και άλλες να βρίσκονται αντιμέτωπες με μειώσεις ως προς τα ποσά που θα λάβουν.
Αυτή η διαφοροποίηση έχει σχέση με το είδος του θερμαντικού μέσου, το οποίο θα επιλέξουν οι δικαιούχοι, αλλά σε κάθε περίπτωση η αλλαγή έχει τόσο κερδισμένους όσο και χαμένους.
Στην κατηγορία των κερδισμένων είναι όσοι χρησιμοποιούν ηλεκτρικό ρεύμα για θέρμανση, καθώς πέρυσι λάμβαναν επιδότηση έως 480 ευρώ, ενώ φέτος μπορούν να λάβουν έως και 1.200 ευρώ
Στην κατηγορία των χαμένων είναι οι χρήστες πετρελαίου θέρμανσης που θα λάβουν σημαντικά μειωμένα ποσά σε σύγκριση με πέρυσι.
Επίσης, όσοι διαθέτουν περισσότερα από δύο οχήματα – ακόμη και αν κάποιο είναι σε εθελούσια ακινησία – αποκλείονται από την επιδότηση.

Θερμαντικό μέσο
Το ποσό της επιδότησης διαφοροποιείται ανάλογα με το θερμαντικό μέσο, κάτι που γίνεται σαφές από το παράδειγμα στο Κ. Νευροκόπι Δράμας.
Στη συγκεκριμένη περιοχή, τα ποσά διαμορφώνονται ως εξής:
-Ρεύμα: 754 ευρώ
-Πέλετ: 714 ευρώ
-Καυσόξυλα: 695 ευρώ
-Φυσικό αέριο: 645 ευρώ
-Πετρέλαιο: 595 ευρώ
Αντίστοιχα, στον Χολαργό, όπου οι θερμοκρασίες είναι πιο ήπιες, τα ποσά είναι μικρότερα και διαμορφώνονται ως εξής:
Ρεύμα: 205 ευρώ
Φυσικό αέριο: 176 ευρώ
Πετρέλαιο: 162 ευρώ
Όσοι καταναλώνουν πετρέλαιο, ανήκουν στην κατηγορία των χαμένων, καθώς θα λάβουν πολύ μικρότερα ποσά.

Για παράδειγμα, ένας άγαμος στην Παλλήνη, που πέρυσι έλαβε 192 ευρώ, φέτος θα λάβει 165 ευρώ, στη Θεσσαλονίκη, το ποσό μειώνεται από 248 σε 213 ευρώ και στα Ιωάννινα από 294 πέφτει σε 252 ευρώ.
Από τα εισοδηματικά κριτήρια, εξαιρούνται
-Οι δικαιούχοι του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου για ρεύμα.
-Τα φυσικά πρόσωπα που υπόκεινται σε φόρο πολυτελούς διαβίωσης.
-Όσοι διαθέτουν περισσότερα από δύο αυτοκίνητα.
-Όσοι ξεπερνούν τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, τα οποία ανέρχονται σε 16.000 ευρώ για άγαμους, 24.000 ευρώ για έγγαμους, με προσαύξηση 5.000 ευρώ για κάθε τέκνο, 29.000 ευρώ για μονογονεϊκές οικογένειες, με αντίστοιχη προσαύξηση.
Το νέο μοντέλο, αν και πιο στοχευμένο, είναι σαφές ότι αφήνει αρκετούς δικαιούχους εκτός, γεγονός που εντείνει τις ανισότητες στις επιδοτήσεις.