Κόλαφος για τράπεζες η δικαστική δικαίωση θύματος απάτης πληρωμών

Βαρύς ήταν ο πέλεκυς της δικαιοσύνης στις τράπεζες, με απόφαση που αφορά σε ανυποψίαστους πελάτες τους, που πέφτουν θύματα ηλεκτρονικών απατεώνων, με αποτέλεσμα να χάνουν τις αποταμιεύσεις τους.

Η δικαστική απόφαση αλλάζει άρδην τα δεδομένα, καθώς τα πιστωτικά ιδρύματα έριχναν την ευθύνη αποκλειστικά στους δικαιούχους τραπεζικών λογαριασμών με το επιχείρημα ότι τα συστήματα τους είναι προστατευμένα.

Η δικαστική απόφαση – σταθμός επιρρίπτει ευθύνες στις ίδιες τις τράπεζες για τις απάτες που βρίσκονται σε έξαρση το τελευταίο χρονικό διάστημα, μέσω του Caller ID Spoofing.

Το κόλπο που χρησιμοποιούν οι απατεώνες του διαδικτύου είναι η χρήση τηλεφωνικών αριθμών που είναι όμοιοι με αυτούς που χρησιμοποιούνται από τα τηλεφωνικά κέντρα των τραπεζών για να επικοινωνούν με τους πελάτες τους.

Με τον τρόπο αυτό μπορούν να αποσπούν ευαίσθητα τραπεζικά στοιχεία (username & password, αριθμούς καρτών, PIN, OTPs κ.ά.) και να αποσπούν μικρά ή μεγάλα χρηματικά ποσά από τους λογαριασμούς των θυμάτων τους.

Προ ημερών μάλιστα η Ελληνική Ένωση Τραπεζών εξέδωσε οδηγό προστασίας, σε μια προσπάθεια να ρίξει το μπαλάκι στους ίδιους τους καταθέτες, με στόχο να αποποιηθεί κάθε ευθύνη.

Θύμα καλοστημένης απάτης
Ωστόσο, η απόφαση-σταθμός 7020/2024 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών διαμορφώνει ένα νέο τοπίο και υποχρεώνει τις τράπεζες να αναλάβουν τις ευθύνες που έχουν έναντι των πελατών τους.
Ειδικότερα, με τη συγκεκριμένη απόφαση, τράπεζα υποχρεώθηκε να επιστρέψει σε πελάτη της το ποσό των 8.741 ευρώ και μάλιστα εντόκως.
Όπως αποδείχθηκε, ο πελάτης στη συγκεκριμένη συναλλαγή δεν είχε δώσει ο ίδιος εξουσιοδότηση και τα χρήματα του λογαριασμού του έκαναν “φτερά” σε γερμανική τράπεζα.
O πελάτης της τράπεζας φαίνεται ότι έπεσε θύμα πολύ καλοστημένης απάτης, καθώς οι επιτήδειοι μπήκαν στον λογαριασμό του μέσω του web banking της τράπεζας, γνωρίζοντας προφανώς το όνομα χρήστη και τον κωδικό του.
Στη συνέχεια πέρασαν και το επόμενο στάδιο ασφάλειας, δηλαδή έδωσαν εξουσιοδότηση για την ολοκλήρωση της συναλλαγής μέσα από το κινητό τηλέφωνο που είχε δηλώσει ο πελάτης στην τράπεζα.

Η τράπεζα έχει ευθύνη
Ενώπιον του δικαστηρίου, η τράπεζα υποστήριξε ότι δεν έφερε ευθύνη για την παραβίαση, αφού το σύστημά της λειτούργησε όπως προβλεπόταν, χωρίς να παραβιαστεί.
Το δικαστήριο ωστόσο απέρριψε τη συγκεκριμένη επιχειρηματολογία και έκρινε ότι οι τράπεζες έχουν ευθύνη αν έχουν γίνει μη εξουσιοδοτημένες συναλλαγές.
Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι θα πρέπει πριν εκτελέσουν κάθε συναλλαγή να διερευνούν ορισμένους παράγοντες, όπως το ύψος και τον τύπο της συναλλαγής και αν έχει συμβατότητα με το ιστορικό συναλλαγών του πελάτη.
Εάν από τη διερεύνηση δημιουργούνται αμφιβολίες για τη συναλλαγή, τότε οι τράπεζες οφείλουν να επικοινωνούν με τον πελάτη πριν την εκτελέσουν.

Κι αυτό γιατί:

Α. Ο νόμος (4537/2018) ορίζει ότι μια πράξη πληρωμής θεωρείται εγκεκριμένη μόνο εφόσον ο πελάτης έχει δώσει συγκατάθεση στην εκτέλεσή της.

Β. Η χρήση της υπηρεσίας i-banking εκ μέρους του πελάτη δεν αποτελεί επαρκή απόδειξη ότι ο πληρωτής είχε εγκρίνει πράξη πληρωμής.

Η έννοια της συγκατάθεσης
Όπως έκρινε το δικαστήριο, δεν αποδείχθηκε ότι η επίδικη διατραπεζική μεταφορά ήταν γνήσια συναλλαγή του ενάγοντος, ακόμη κι αν η συγκατάθεσή του φέρεται να δόθηκε με τη μορφή που συμφωνήθηκε μεταξύ των μερών.
Κι αυτό γιατί η διάταξη του άρθρου 64 παρ. 1 και 2 Ν. 4537/2018, σύμφωνα με την οποία “μια πράξη πληρωμής θεωρείται εγκεκριμένη, μόνο εφόσον ο πληρωτής έχει δώσει τη συγκατάθεσή του στην εκτέλεσή της, τέθηκε για να προστατεύσει το χρήστη υπηρεσιών πληρωμής από την εκτέλεση πληρωμών που δεν ανταποκρίνονται στη βούλησή του και όχι για να αποτρέψει τη γένεση αξιώσεων σε βάρος του παρόχου των υπηρεσιών σε κάθε περίπτωση διενέργειας συναλλαγών με φερόμενη ως συντρέχουσα τη συναίνεση του χρήστη με τον τρόπο που συμφωνήθηκε, ακόμα και αν αυτή δόθηκε με αθέμιτη παρέμβαση τρίτου προσώπου που ο χρήστης αγνοούσε και ουδέποτε ενέκρινε”.

Βαρύνουσας σημασίας
Όπως γίνεται αντιληπτό, πρόκειται για απόφαση βαρύνουσας σημασίας, λόγω του ότι οι ελληνικές τράπεζες -κατά πάγια τακτικής τους, αρνούνται να αποζημιώσουν τα θύματα σε περίπτωση ηλεκτρονικής απάτης.
Το επιχείρημα που χρησιμοποιούν ότι τα συστήματά τους είναι ασφαλή και ευθύνεται ο πελάτης εάν, από δικό του σφάλμα, έγινε μια παραβίαση του λογαριασμού του.

Το phishing
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι του Caller ID Spoofing είχε προηγηθεί μια άλλη απάτη με την ονομασία phishing.
Oι επιτήδειοι στέλνουν μηνύματα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας που φαίνονται να προέρχονται από τράπεζες με σκοπό την αθέμιτη απόκτηση προσωπικών δεδομένων, όπως είναι ευαίσθητα ιδιωτικά στοιχεία και κωδικοί.

Ηνωμένο Βασίλειο
Στην ίδια κατεύθυνση της αναγνώρισης της ανάγκης να αποζημιώνονται οι πελάτες για περιστατικά απάτης κινούνται ήδη οι Αρχές προηγμένων οικονομιών, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση το Ηνωμένο Βασίλειο.
Tον περασμένο Οκτώβριο η Ρυθμιστική Αρχή για τα συστήματα πληρωμών του Ηνωμένου Βασιλείου (Payment Systems Regulator – PSR) καθιέρωσε πρώτη φορά την απαίτηση επιστροφής χρημάτων στους συναλλασσομένους, όταν πέφτουν θύματα απάτης.

Ανοίγει ο δρόμος για δικαίωση και άλλων καταναλωτών

Παναγιώτα Καλαποθαράκου- Πρόεδρος ΕΚΠΟΙΖΩ

“Το θέμα έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Οι ηλεκτρονικές απάτες έχουν εξελιχθεί σε Λερναία Ύδρα όπου ανυποψίαστοι καταναλωτές πέφτουν θύματα στις τεχνικές που εφαρμόζουν επιτήδειοι με αποτέλεσμα να υφαρπάζουν χρήματα που έχουν στους λογαριασμούς τους. Με τη δικαστική αυτή απόφαση, ανοίγει ο δρόμος για να δικαιωθούν οι καταναλωτές που έχουν προσφύγει σε ανάλογες περιπτώσεις. Το βάρος της απόδειξης το έχουν πλέον οι Τράπεζες. Θεωρούμε ότι έχουν ακέραια την ευθύνη σε αυτή την κατάσταση καθώς δεν τηρούν προσηκόντως τις υποχρεώσεις εποπτείας, ασφάλειας και άμεσης προειδοποίηση στον καταναλωτή στην περίπτωση που υπάρχουν ύποπτες κινήσεις στον λογαριασμό του. Οι τράπεζες θα έπρεπε να έχουν εγκαταστήσει πιο αυστηρά συστήματα εντοπισμού των ύποπτών συναλλαγών και να υιοθετούν τεχνικές αυξημένης επαλήθευσης της γνησιότητα των συναλλαγών”