Παγκόσμια φρίκη από την εκτέλεση θανατοποινίτη με άζωτο – Σπαρταρούσε 22 λεπτά

Η αμερικανική πολιτεία Αλαμπάμα προχώρησε χθες Πέμπτη στην εκτέλεση θανατοποινίτη προκαλώντας του ασφυξία διά της εισπνοής αζώτου – σε μια θλιβερή παγκόσμια πρώτη που είχε καταγγείλει εκ των προτέρων ο ΟΗΕ, κάνοντας λόγο για μορφή «βασανισμού».

«Αποδόθηκε δικαιοσύνη. Απόψε, ο Κένεθ Σμιθ θανατώθηκε για το στυγερό έγκλημα που είχε διαπράξει πριν από 35 χρόνια», ανέφερε ο Στιβ Μάρσαλ, ο πολιτειακός γενικός εισαγγελέας (υπουργός Δικαιοσύνης), υποστηρίζοντας πως η Αλαμπάμα σημείωσε «επίτευγμα», κατ’ αυτόν «ιστορικό».

«Απόψε, η Αλαμπάμα πάει την ανθρωπότητα ένα βήμα πίσω (…) Φεύγω με αγάπη, ειρήνη και φως (…) Ευχαριστώ σε όλους όσοι με υποστηρίξατε. Σας αγαπώ όλους», ήταν τα λόγια του 58χρονου Κένεθ λίγο πριν την θανάτωσή του.

Όταν άρχισε η εκτέλεσή του ο Σμιθ «άρχισε να συστρέφεται και να σπαρταράει για δυο ως τέσσερα λεπτά, που ακολουθήθηκαν από περίπου πέντε λεπτά που βαριανάσαινε», ανέφερε ο ειδησεογραφικός ιστότοπος AL.com, επικαλούμενος αυτόπτες μάρτυρες.

Οργισμένες ανακοινώσεις για τη βάναυση εκτέλεση

«Λυπάμαι πολύ για την εκτέλεση του Κένεθ Γιουτζίν Σμιθ στην Αλαμπάμα παρά τις σοβαρές ανησυχίες για το γεγονός ότι η μη δοκιμασμένη αυτή μέθοδος της ασφυξίας με άζωτο μπορεί να συνιστά βασανιστήριο ή βάναυση, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση», δήλωσε την Παρασκευή ο Ύπατος Αρμοστής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ Φόλκερ Τουρκ.

Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Ενωση καταγγέλλει την «ιδιαίτερα βάναυση» εκτέλεση με εισπνοή αζώτου στις ΗΠΑ, αναφέρεται σε ανακοίνωση του εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

«Η Ευρωπαϊκή Ενωση εκφράζει την βαθιά της λύπη για την εκτέλεση του Κένεθ Γιουτζίν Σμιθ στην Αλαμπάμα» και καταγγέλλει την «ιδιαιτέρως βάναυση» μέθοδο εκτέλεσης που «επιβαρύνεται από το γεγονός ότι ο φυλακισμένος υπήρξε ήδη αντικείμενο απόπειρας εκτέλεσης τον Νοέμβριο 2022», αναφέρεται στην ανακοίνωση της Κομισιόν.

Η ΕΕ υπενθυμίζει ότι είναι αντίθετη με την επιβολή της θανατικής ποινής «υπό οποιεσδήποτε συνθήκες».

Αδοκιμαστή, επίπονη και χωρίς αναισθησία

Έμοιαζε να προσπαθούσε να «κρατήσει την ανάσα του για όσο περισσότερο μπορούσε», ώστε να μην εισπνεύσει το άζωτο, είπε σε δημοσιογράφους ο επικεφαλής της διεύθυνσης φυλακών στην Αλαμπάμα Τζον Χαμ.

Η συγκεκριμένη μέθοδος εκτέλεσης χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στον κόσμο χωρίς να έχουν ελεγχθεί τα αποτελέσματά της και χωρίς προφανώς να μπορεί να μάθει κανείς εάν ο κρατούμενος υποφέρει από φρικτούς πόνους.

Η μέθοδος – γνωστή ως «υποξία του αζώτου» – στην ουσία λειτουργεί με την αντικατάσταση του οξυγόνου που εισπνέει ο θανατοποινίτης με άζωτο. Αυτό μειώνει σε μερικά λεπτά σε θανάσιμα χαμηλά επίπεδα το οξυγόνο στον εγκέφαλο και άλλα ζωτικά όργανα, προκαλώντας τον θάνατό του από ασφυξία.

Αυτή ήταν η πρώτη εκτέλεση της χρονιάς στις ΗΠΑ, ενώ το το 2023 έγιναν 24 – όλες με τη χορήγηση θανατηφόρου ενέσιμου διαλύματος ενδοφλεβίως.  Είναι η πρώτη φορά τα τελευταία 40 και πλέον χρόνια που χρησιμοποιήθηκε στη χώρα εντελώς μια νέα μέθοδος εκτέλεσης.

Η Αλαμπάμα, στις νοτιοανατολικές ΗΠΑ, συγκαταλέγεται στις τρεις αμερικανικές πολιτείες που έχουν εγκρίνει τις εκτελέσεις με εισπνοή αζώτου, μέθοδο στην οποία ο θάνατος προκαλείται από υποξία (έλλειψη οξυγόνου).

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα τόνισε τη 16η Ιανουαρίου πως τη «θορύβησε» η χρήση «μεθόδου εκτέλεσης άνευ προηγουμένου» , εντελώς «αδοκίμαστης».

Αυτό «θα μπορούσε να συνιστά βασανιστήριο ή απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση βάσει του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα», προειδοποίησε εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας, Ραβίνα Σαμντασάνι, καλώντας να ανασταλεί η εκτέλεση.

Το πρωτόκολλο της εκτέλεσης διά της υποξίας που προκαλεί η εισπνοή αζώτου δεν προβλέπει τη χορήγηση αναισθησίας, μολονότι η αμερικανική κτηνιατρική εταιρεία (AVMA) συνιστά να δίνεται αναισθητικό στα ζώα στα οποία γίνεται ευθανασία με αυτόν τον τρόπο, υπογράμμισε η εκπρόσωπος.

Όλες οι προσφυγές και τα αιτήματα αναστολής της εκτέλεσης του 58χρονου απορρίφθηκαν, με τελευταία αυτή στο Ανώτατο Δικαστήριο προχθές Τετάρτη. Στον κορυφαίο δικαστικό θεσμό των ΗΠΑ, όπου έχουν καθαρή πλειοψηφία οι συντηρητικοί, έγινε χθες ύστατη προσφυγή εκ μέρους του Κένεθ Σμιθ, χωρίς καμιά συνέχεια.

Στα γραπτά επιχειρήματά της προς το Ανώτατο Δικαστήριο, η πολιτεία έφθασε στο σημείο να παρουσιάσει την υποξία διά της εισπνοής αζώτου ως «πιθανόν την πιο ανθρώπινη μέθοδο εκτέλεσης που έχει εφευρεθεί ποτέ».

Οι ένορκοι αγνοήθηκαν, εκτελέστηκε 35 χρόνια μετά το έγκλημά του

Ο Κένεθ Σμιθ είχε κριθεί ένοχος το 1988 για τη δολοφονία της Ελίζαμπεθ Ντορλίν Σένετ, 45 ετών, που τον πλήρωσε να διαπράξει ο σύζυγος του θύματος, ο πάστορας Τσαρλς Σένετ, με μεγάλα χρέη και ιστορικό απιστίας προς τη σύντροφό του. Ήθελε να δοθεί η εντύπωση πως επρόκειτο για ληστεία που πήρε άσχημη τροπή.

Παρότι ο σύζυγος αυτοκτόνησε κατόπιν, η αστυνομία μπόρεσε να φθάσει στους εκτελεστές. Ο συνεργός του Κένεθ Σμιθ, ο Τζον Φόρεστ Πάρκερ, που είχε καταδικαστεί επίσης στην εσχάτη των ποινών, εκτελέστηκε το 2010.

Ο Κένεθ Σμιθ είχε επίσης αρχικά καταδικαστεί σε θάνατο, αλλά η δίκη ακυρώθηκε όταν εξετάστηκε η έφεση. Στη δεύτερη δίκη του, το 1996, τα 11 από τα 12 μέλη του σώματος ενόρκων τάχθηκαν υπέρ του να τού επιβληθεί ποινή ισόβιας κάθειρξης.

Όμως, όπως και στη δίκη του συνεργού του, ο δικαστής αψήφησε τη γνώμη του σώματος ενόρκων και του επέβαλε τη θανατική ποινή, δυνατότητα που υπήρχε την εποχή σε κάποιες πολιτείες, αλλά πλέον έχει καταργηθεί σε όλες.

Στην ετήσια έκθεσή του, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Δεκέμβριο, το DPIC είχε επισημάνει πως οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που εκτελέστηκαν το 2023 στις ΗΠΑ «πιθανόν δεν θα καταδικάζονταν σε θάνατο σήμερα», καθώς θα λαμβανόταν υπόψη ιδίως πως έπασχαν από προβλήματα ψυχικής υγείας ή υπέστησαν ψυχικά τραύματα σε μικρή ηλικία. Έχουν υπάρξει εξάλλου νομοθετικές αλλαγές ως προς την επιβολή της θανατικής ποινής.

Η εσχάτη των ποινών έχει καταργηθεί σε 23 αμερικανικές πολιτείες, ενώ άλλες έξι εφαρμόζουν μορατόριο στην εφαρμογή της με αποφάσεις των κυβερνητών τους.