“9 Δεκεμβρίου 1923 – 9 Δεκεμβρίου 2022: 99 Χρόνια από τα εγκαίνια του Συνοικισμού ΙΩΝΙΑ” – Γράφει ο Λ. Χριστοδούλου

Άρθρο του Προέδρου του ΚΕΜΙΠΟ και της Ένωσης Σπάρτης Μ. Ασίας Νέας Ιωνίας κ. Λουκά Χριστοδούλου στο Χ-τύπο

– Θεμελίωση συνοικισμού Ποδαράδων.

Στις 30 Ιουνίου 1923, μετά από αίτημα του «Συλλόγου Σπάρτη της Πισιδίας», θεμελιώνεται ο συνοικισμός Ποδαράδων προκειμένου να εγκατασταθούν 400 προσφυγικές οικογένειες από την Πισιδία. Η εν λόγω έκταση 1.230 στρεμμάτων που ανήκε στο Ιερό του Παναγίου Τάφου του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων αγοράστηκε από το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων (Τ.Π.Π.) για να ανεγερθεί προσφυγικός συνοικισμός που θα στέγαζε πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Τη θεμελίωση πραγματοποίησε ο Αρχηγός της «Επανάστασις 1922» Νικ. Πλαστήρας, ενώ τον αγιασμό πραγματοποίησε ο  Παπαϊωακείμ Πεσματζόγλου, οποίος εξέφρασε την γνώμη ο συνοικισμός να ονομαστεί Νέα Σπάρτη, αλλά ο Νικ. Πλαστήρας αντέτεινε και ο θεμέλιος λίθος που ενταφιάστηκε, έφερε τελικά το όνομα Νέα Πισιδία.

Μεταξύ Ιουλίου και τέλη Νοεμβρίου 1923, πραγματοποιείται ένας μεγάλος οικοδομικός οργασμός στον διαμορφούμενο συνοικισμό, με ανέγερση δωματίων και οικημάτων, με διάνοιξη οδών, διαμόρφωση πλατειών και οικοδομικών τετραγώνων, ενώ κατασκευάζονται δεξαμενές νερού και στήνονται κολώνες τηλεφώνου για τη σύνδεση τηλεφωνικής γραμμής με την Αθήνα[1]. Γίνονται συζητήσεις και υπάρχουν προτάσεις για ανέγερση Ταπητουργείων και Υφαντουργείων.

Στις 25 Νοεμβρίου 1923, προσέρχονται και επιβλέπουν τις οικοδομικές εργασίες ο Νικ. Πλαστήρας, ο Πρωθυπουργός Στυλ. Γονατάς και ο Πρόεδρος της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (Ε.Α.Π.) Χένρυ Μοργκεντάου.

Η Ε.Α.Π. είχε ιδρυθεί 2 μήνες νωρίτερα (τέλη Σεπτεμβρίου 1923) προκειμένου να συντονίσει και να επιβλέψει την αστική και αγροτική αποκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής.

-Εγκαίνια του συνοικισμού «ΙΩΝΙΑ»[2].

Έτσι, φτάνουμε στις 9 Δεκεμβρίου 1923. Ο συνοικισμός έχει ντυθεί στα γιορτινά του, αφού έχουν ανεγερθεί τα πρώτα 400 δωμάτια. Σημαίες Ελληνικές και Αμερικανικές κυματίζουν. Το κλίμα εορταστικό. Κάτι καινούργιο γεννιέται. Η πόλη μας. Η ΙΩΝΙΑ.

Προφανώς, έχει αποφασιστεί νωρίτερα ο συνοικισμός να ονομαστεί Ιωνία αντί Νέα Πισιδία, αφού σε αυτήν είχαν ήδη εγκατασταθεί πρόσφυγες από όλη την Ιωνική γη.

Την επομένη μέρα, η εφημερίδα «Προσφυγικός Κόσμος»[3] έγραψε για τον συνοικισμό της Ν. Ιωνίας. Κάτι παραπάνω θα ήξερε,  αφού η πόλη την επόμενη χρονιά φέρει το όνομα Νέα Ιωνία. Μέχρι το 1934, θα αποτελέσει συνοικισμό του δήμου Αθηναίων και το 1934 θα γίνει αυτόνομος δήμος. Με σφραγίδα και έμβλημα την κεφαλή του Όμηρου, για να θυμίζει Ιωνία.

Ας μεταφερθούμε,  όμως, στην τελετή των εγκαινίων.

Παρόντες: O Αρχηγός της «Επανάστασις 1922» Νικ. Πλαστήρας, ο υπουργός Υγιεινής, Πρόνοιας και Αντιλήψεως Απόστ. Δοξιάδης, ο υπουργός Στρατιωτικών Κων/νος Μανέτας, ο δήμαρχος Αθηναίων Σπ. Πάτσης (αφού η Ιωνία αποτελούσε μέχρι το 1934 συνοικισμό της Αθήνας), ο  πρόεδρος της Ε.Α.Π. Χένρυ Μόργκενταου, ο αντιπρόεδρος  Τζών Κάμπελ, το μέλος του Δ. Σ. Περ. Αργυρόπουλος, στελέχη της Ε.Α.Π. κ.ά.

Τον αγιασμό τέλεσε ο «Μωϋσής» των Πισιδών, Παπαϊωακείμ Πεσματζόγλου.

  Συλλογή Γεωργόπουλου – Φωτογραφικό αρχείο “των ανωνύμων” www.tonanonymon.gr

Συλλογή Γεωργόπουλου – Φωτογραφικό αρχείο “των ανωνύμων” www.tonanonymon.gr

9.12.1923: Πάνω ο αγιασμός με τον Παπαϊωακείμ Πεσματζόγλου – Κάτω ο Χ. Μοργκεντάου και ο λογοτέχνης Κ. Ουράνης (Αρχείο «των Ανωνύμων»)

Από την εφημερίδα[4] της 10^ης Δεκεμβρίου 1923, ας παρακολουθήσουμε την τελετή:

Μετά τον αγιασμό και την προσφώνηση του πρόσφυγα ιερέα, μία μικρή Σμυρνιοπούλα πρόσφερε στον Νικ. Πλαστήρα  ανθοδέσμη, με την εξής προσφώνηση:

Πλαστήρα μας, πατέρα μας, μοναδικιά ελπίδα μας, μέσα στην τόση μας ορφάνια και καταφρόνια πέστο μας να τ΄ ακούσουμε και πάλι από το στόμα σου, πως νάτος έφθασε ο χρόνος που συ μπροστά άφοβος οδηγητής μας απάνω στο μαύρο σου άλογό σου θα μας ξαναπάς πίσω στην πανώρια μας Ανατολή που περιμένουν άθαφτοι κι  άκλαφτοι το στερνό μνημόσυνο οι γονιοί μας και τα αδέλφια μας.

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ

Με πολλή συγκίνηση απάντησε ο Αρχηγός της Επανάστασης Νικ. Πλαστήρας, πως «γρήγορα θα ξαναδούμε όλοι καλύτερες μέρες και δεν θ΄ αργήσουν οι πόθοι σας να γίνουν πραγματικότης».

Εκ μέρους της Κυβέρνησης, απάντησε ο Απ. Δοξιάδης, λέγοντας τα εξής περίπου:

Πριν από λίγους μήνας ο ίδιος παππάς (εννοεί τον Παπαϊωακείμ Πεσματζόγλου) στον ίδιο τόπο εδώ μπροστά σ΄ ένα πρόχειρο ξύλινο παράπηγμα, όταν γύρω απλώνονταν γύμνια κι η ερημιά, ομίλησε μ΄ ελπίδας και υποσχέσεις  για τα μέλλοντα σπιτάκια. Σήμερον, οι ελπίδες και οι υποσχέσεις έγιναν πραγματικότης,  να μπροστά σας ολάκερη η πόλις της «Ιωνίας», η πόλις που βγήκε μέσα από το αίμα και το δάκρυ που χύσαμε στη Μικρασία και στη Θράκη και από τον ιδρώτα μας. Γι΄ αυτά τα σπίτια αυτά τα άψυχα έχουν ψυχή για μας. Και στέγες, τοίχοι, κεραμίδια και πέτρες θα σας λέν΄ και θα σας θυμίζουν πως εκεί κάτω πέρα από το γαλανό κύμα του Αιγαίου, εκεί στην πολυπόθητη ακτή βρίσκονται βαθειά στη γη κρυμμένες μαζύ με τα κόκκαλα των γονέων σας οι ρίζες σας.- και πως οσοδήποτε μεγάλη και αν ήταν η καταστροφή και το ξερρίζωμά σας – καμμιά, μα καμμιά δύναμη δεν μπορεί να σταματήση το ξαναβλάστημά σας και το ξαναθέριωμα της Φυλής μας. Εδώ μέσα έχετε καθήκον να εκατονταπλασιάσετε την εργασία που καταβάλαμε εμείς και που σήμερα περήφανα το δείχνουμε στους ξένους ως δείγμα της ζωτικότητος της ακατάβλητης Φυλής μας που μέσα από το θάνατο γεννάει τη Ζωή και σ΄ αυτό απάνω βασιζόμαστε πως θα μας βοηθήσουν κι΄ αυτοί.

Οι πρόσφυγες, αναφέρει η εφημερίδα, επευφήμησαν ζωηρότατα τον κ. Χένρυ Μοργκεντάου, ζητωκραυγάζοντας υπέρ της Αμερικής και υπέρ της Επιτροπής επί του προσφυγικού.

Η τελετή τελείωσε, οι επίσημοι αφού έκαναν μια περιήγηση στον συνοικισμό αναχώρησαν και οι πρόσφυγες γυρίζουν στην καθημερινότητα.

– 9 Δεκεμβρίου 2023: Μετά 99 χρόνια.

Η Νέα Ιωνία έγινε μια μεγαλούπολη. Τώρα έχει πολυκατοικίες αλλά και εγκαταλειμμένα οικήματα των πρώτων οικιστών. Έχει δεκάδες εκατοντάδες εμπορικά καταστήματα που οι επισκέπτες αγοραστές βρίσκουν την αγορά της ελκυστική. Έχει σχολικά συγκροτήματα και μεγάλες εκκλησίες. Έχει μετρό, φως, νερό, smartphones, internet, έγχρωμη δορυφορική τηλεόραση, ασφαλτοστρωμένους δρόμους Κάποτε την ονόμασαν και το Manchester της Ελλάδας λόγω της ανάπτυξης της Υφαντουργίας και των δεκάδων εργοστασίων της. Τώρα είναι δήμος της Αττικής και όχι συνοικία της Αθήνας.

Έχει πολιτιστικούς, προσφυγικούς, αθλητικούς συλλόγους που αναδεικνύουν τον πολιτισμό και τον αθλητισμό. Έχει το Κέντρο Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού (ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.) που  έχει καταστεί μεταξύ των πρώτων προσφυγικών φορέων στην Ελλάδα.

Εκατό χρόνια μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, οι απόγονοι των πρώτων οικιστών, είμαστε εδώ και όχι μόνο. Όρθιοι…ζωντανοί… και αισιόδοξοι. Εκατό χρόνια μετά, τιμάμε τους νεκρούς μας, ξαναδιαβάζουμε την Ιστορία μας και τον Πολιτισμό τους και αποδίδουμε φόρο τιμής στους προγόνους μας.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ στη ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ της ΚΑΡΔΙΑΣ ΜΑΣ.

Λουκάς Π. Χριστοδούλου

Πρόεδρος ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. δήμου Ν. Ιωνίας

& Ένωσης Σπάρτης Μ. Ασίας.

[1] Εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ»,  10.10.1923.

[2] Από το βιβλίο Λουκά Π. Χριστοδούλου: «Από τους Ποδαράδες 1922…στη Νέα Ιωνία1934…». Εκδόσεις Μπαλτά, Αθήνα 2021.

[3] Εφημερίδα «ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ», 10.12.1923 και «ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ», 10.12.1923.

[4] Εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 10.12.1923.