Μεγάλο αφιέρωμα στη Μικρά Ασία από το Λ. Χριστοδούλου: Λίγο πριν την Συνθήκη των Σεβρών

Η συνέχεια του μεγάλου αφιερώματος στη Μικρά Ασία που μπορείτε να βρείτε κάθε εβδομάδα με τον Χ-τύπο από τον Πρόεδρο του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Νέας Ιωνίας και της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας, Λουκά Χριστοδούλου

Λίγο πριν το τέλος του 1919 έχουμε αναδιάταξη των ελληνικών στρατευμάτων στη Μ. Ασία με τη δημιουργία του Α΄ και Β΄ Σώματος Στρατού υπό τον τίτλο «Στρατιά Κατοχής Μικράς Ασίας» με αρχηγό τον αντιστράτηγο Κομνηνό Κ. Μηλιώτη ο οποίος έφθασε στη Σμύρνη στις 12 Δεκεμβρίου 1919. Διατήρησε δε την αρχηγία μέχρι τον Φεβρουάριο του 1920 όταν με απόφαση της Κυβέρνησης Βενιζέλου ανατέθηκε η Διοίκηση στον αρχιστράτηγο Λεων. Παρασκευόπουλο, που έφθασε στη Σμύρνη στις 15 Ιουνίου μαζί με το επιτελείο και τις υπηρεσίες του. Σκοπός πλέον των στρατιωτικών ήταν η προσπάθεια συμπλήρωσης των κενών των στρατιωτικών μονάδων με Έλληνες μικρασιάτες σε εθελοντική βάση αλλά και όσους Ελλαδίτες δεν υπηρέτησαν κατά την πολεμική περίοδο 1917—1920.

Αλλά και οι Τούρκοι γνωρίζοντας την αναδιοργάνωση που συντελείται στην ελληνική πλευρά, σε αντιπερισπασμό, με επικεφαλής τον Τζαφέρ Ταγιάρ Διοικητή του Τουρκικού Στρατού Αδριανούπολης ανακηρύσσουν αυτόνομη την Θράκη και σχηματίζουν κυβέρνηση στην οποία συμπεριλαμβάνουν και Βουλγάρους κομιτατζήδες.

Το εν λόγω γεγονός έδωσε το δικαίωμα στην Ελληνική αντιπροσωπεία στη Διάσκεψη της Ειρήνης, να διαμαρτυρηθεί έντονα και να ζητήσει όπως τα ελληνικά στρατεύματα κινηθούν εναντίον των Τούρκων στη Θράκη και τη Μ. Ασία. Πράγματι ο Ελ. Βενιζέλος κατάφερε και έλαβε την άδεια των συμμάχων πρωθυπουργών και αποφασίζεται η επέκταση της ελληνικής κυριαρχίας στα εν λόγω εδάφη. Ο ελληνικός στρατός διαθέτει ήδη 92.000 στρατιώτες και αξιωματικούς και οι επιχειρήσεις αρχίζουν στις 9 Ιουνίου 1920.

Η ημερήσια διαταγή του αρχιστράτηγου Λεων. Παρασκευόπουλου, αρχίζει με τους λόγους:
Αύριο επί τέλους αρχίζει η από τόσου χρόνου αναμενομένη επίθεσις. Ολόκληρος ο ελληνικός στρατός της Μ. Ασίας, ολόκληρος ως είς άνθρωπος, μόλις δοθή το σύνθημα της εφόδου θα εξορμήση εναντίον του εχθρού προς επιτέλεσιν του ωραίου έργου της τελικής απελευθερωσεως των υποδούλων αδελφών μας. Εις τον ελληνικόν στρατόν έλαχε ο ωραίος κλήρος να επιβάλη εις την Τουρκίαν τας θελήσεις της δικαιοσύνης και του πολιτισμού και δι’ αυτόν η Μοίρα εφύλαττε το ευγενές τούτο έργο.

Και καταλήγει:

…Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και στρατιώται! Προσέξατε! Είναι έγκλημα εσχάτης προδοσίας πάσα παράβασις. Οι ηττημένοι και πάντες οι κάτοικοι των καταληφθησομένων μερών θα είναι δι’ υμάς ιεροί. Συνεχίσατε την ιστορίαν μας, την οποίαν διακρίνει ηρωϊσμός, ιπποτισμός και μεγαλοψυχία! Είμαι βέβαιος ότι θα το πράξετε! Εις ουδένα επιτρέπεται, εις το τέλος των ωραίων αγώνων μας να σπιλώση την άσπιλον ιστορίαν μας.
Η ελληνική εξόρμηση υπήρξε θυελλώδης. Στις 10 Ιουνίου 1920 καταλαμβάνεται το Αξάρι, στι 10 το Σαλιχλί, το Σόμα, το Ντερέκιοϊ και το Μεντεχώρι. Στις 11 Ιουνίου μετά από σκληρό αγώνα με το 13ο τουρκικό σώμα στρατού καταλαμβάνεται η Φιλαδέλφεια (Αλάσεϊρ) και ολοκληρώνονται οι επιχειρήσεις προς την Ανατολή. Τώρα οι προσπάθειες στρέφονται προς Βορρά και στις 18 Ιουνίου καταλαμβάνεται το Μπαλούκεσιρ ενώ στην Πάνορμο αποβιβάζεται η μεραρχία Ξάνθης η οποία προήλασε και ενώθηκε με τα άλλα ελληνικά τμήματα.
Στις 25 Ιουνίου 1920 καταλαμβάνεται η Προύσα και στις 27 Ιουνίου η Κίος. Οι επιχειρήσεις στη Μ. Ασία έληξαν θριαμβευτικά στις 30 Ιουνίου ενώ ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις αποβιβάζονται στη Ραιδεστό. Ο στρατός του Τζαφέρ Ταγιάρ που βρίσκονταν στη περιοχή βρέθηκε εν μέσω δύο πυρών γιατί συγχρόνως κινήθηκαν και οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις της Θράκης προς την Αδριανούπολη και έτσι μέσα σε τέσσερεις μέρες η τουρκική αντίσταση συνετρίβη.

Τα ελληνικά στρατεύματα που κατέλαβαν ολόκληρη την Ανατ. Θράκη (πλην της Κωνσταντινουπόλεως) αιχμαλώτισαν 167 Τούρκους αξιωματικούς και 3.000 οπλίτες. Κυριεύθηκαν επίσης 121 πυροβόλα, 65 πολυβόλα, 14.000 όπλα και παντοειδές άλλο υλικό.

Την απελευθέρωση της Αδριανούπολης, επικύρωσε η είσοδος σ’ αυτήν του βασιλέως Αλεξάνδρου ο οποίος παρακολουθούσε τη θριαμβευτική προέλαση του ελληνικού στρατού, από πολύ κοντά.

Οι Αδριανουπολίτες παραληρώντας από ενθουσιασμό, όπως βεβαιώνουν πηγές της εποχής, και δημοσιεύματα του Τύπου, υποδέχθηκαν τα αποσπάσματα του 3/40 Συντάγματος Ευζώνων, που από το μεσημέρι της 11ης Ιουλίου διέρχονταν τη γέφυρα του Έβρου από την περιοχή του Καραγάτς και κινούνταν σε πειθαρχημένους σχηματισμούς. Ο τούρκος αρχηγός Τζαφέρ Ταγιάρ εγκλωβίζεται και συλλαμβάνεται.

Στις 13 Ιουλίου ο βασιλιάς Αλέξανδρος εισέρχεται θριαμβευτικά στην ιστορική Θρακική πόλη, συνοδευόμενος από το Διοικητή της Στρατιάς Θράκης, Στρατηγό Εμμανουήλ Ζυμπρακάκη και το επιτελείο του.

Η είσοδος αυτή έδωσε αφορμή για πρωτοφανείς πανηγυρισμούς από τους κατοίκους της Αδριανούπολης. Από τη γέφυρα του Έβρου που ονομάστηκε τιμητικά «Γέφυρα Λοχαγού Διαμάντη» και για περίπου 2 χιλ. μέχρι την Μητρόπολη Αδριανούπολης, ο δρόμος στρώθηκε με χαλιά και λουλούδια. Οι δρόμοι όλοι σημαιοστολίσθηκαν με γαλανόλευκες σημαίες που πολλές είχαν ραφτεί και κεντηθεί κρυφά, εν αναμονή της απελευθέρωσης.

Ο Βασιλιάς Αλέξανδρος εισέρχεται στην Αδριανούπολη.

Στη Μητρόπολη Αδριανούπολης, όπου είχε μαρτυρήσει το 1821 ο Κύριλλος ΣΤ΄, μετά από πεντέμισι αιώνες σκλαβιάς και πλέον, τελέστηκε η πανηγυρική δοξολογία της και εψάλη ο ύμνος «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ…».