Σύνταξη: Νέο τοπίο στο ασφαλιστικό – Ποιοι γλιτώνουν, ποιοι πάνε στα 67

Νέο τοπίο διαμορφώνεται στις συντάξεις, γεγονός που υποχρεώνει χιλιάδες εργαζόμενους σε δεύτερες σκέψεις για το πότε πρέπει να καταθέσουν αίτηση που θα βάλει τέλος στον εργασιακό τους βίο.

Δικηγόροι και παράγοντες της κοινωνικής ασφάλισης μιλούν για ένα δύσκολο σταυρόλεξο, συνιστούν όμως ψυχραιμία ως προς τις αποφάσεις που καλούνται να λάβουν όσοι βρίσκονται κοντά στη σύνταξη.

Η φετινή χρονιά άλλωστε είναι τελείως διαφορετική, καθώς από την 1η Ιανουαρίου τέθηκαν σε εφαρμογή ριζικές αλλαγές στο ασφαλιστικό, μεταξύ των οποίων είναι και η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.

Ο γενικός κανόνας πλέον είναι σύνταξη στα 67 ή στα 62 με 40 χρόνια εργασίας, γεγονός που θέτει σε κατάσταση κόκκινου συναγερμού χιλιάδες ασφαλισμένους που δεν θέλουν να δουλεύουν ως τα βαθιά τους γεράματα. Το ερώτημα πλέον που τίθεται είναι εάν υπάρχουν δυνατότητες αποχώρησης και εντός του 2022 που εκπνέει και το μεταβατικό διάστημα και ποιοι μπορούν να κάνουν χρήση των ευνοϊκών ρυθμίσεων.

Το βέβαιο είναι ότι δυνατότητα πρόωρης αποχώρηση θα συνεχίσουν να έχουν χιλιάδες ασφαλισμένοι, υπό την προϋπόθεση όμως, ότι έχουν θεμελιωμένο δικαίωμα έως τις 18-8-2015.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι είχαν:
– συμπληρώσει και τα απαιτούμενα χρόνια ή ημέρες ασφάλισης και
-το κατά περίπτωση όριο ηλικίας.

Κατά συνέπεια οι συγκεκριμένες κατηγορίες ασφαλισμένων διατηρούν το δικαίωμά τους, δεν υπήχθησαν στις λεγόμενες «μεταβατικές» διατάξεις και μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους χωρίς χρονικό περιορισμό.

Παραδείγματα

Το υπουργείο Εργασίας μάλιστα έχει ξεκαθαρίσει ότι όποιος ασφαλισμένος έχει θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι 31/12/2021, μπορεί να το ασκήσει οποτεδήποτε χωρίς κανέναν περιορισμό.

Έτσι, όσοι ασφαλισμένοι θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι τις 18/08/2015 μπορούν να υποβάλλουν οποτεδήποτε αίτημα συνταξιοδότησής και μετά την 01/01/2022, χωρίς κανέναν περιορισμό ή αύξηση ορίων συνταξιοδότησης.

Παράδειγμα: Ασφαλισμένη μητέρα ανηλίκου που μέχρι 31/12/2012 είχε 5.500 ημέρες ασφάλισης και ήταν 57 ετών, μπορεί να συνταξιοδοτηθεί οποτεδήποτε, αφού θεμελίωσε δικαίωμα πριν την 18/08/2015.
Όσοι ασφαλισμένοι κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης μεταξύ 19/8/2015 έως 31/12/2021 μπορούν να ασκήσουν οποτεδήποτε το δικαίωμά τους και μετά την 1/1/2022 και συγκεκριμένα όταν συμπληρώσουν το νέο όριο ηλικίας.

Παράδειγμα (κατοχύρωση μέχρι 31.12.2021, άσκηση μετά την 01.01.2022): Ασφαλισμένη μητέρα στο ΙΚΑ που κατά το έτος 2012 έχει συμπληρώσει 5.500 ημέρες ασφάλισης, έχει συγχρόνως ανήλικο παιδί, και συμπληρώνει το 60ό έτος της ηλικίας το έτος 2019 à δικαιούται πλήρη σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας 64 ετών και 5 μηνών. Το δικαίωμα το κατοχυρώνει το 2019 και το θεμελιώνει το 2023. Το δικαίωμα δε χάνεται και μπορεί να ασκηθεί μετά το 2023.

Δεν θίγονται

Στις κατηγορίες όσων δεν θίγονται είναι οι μητέρες ανηλίκων στον ιδιωτικό τομέα, γονείς στο Δημόσιο, ασφαλισμένοι με 35ετίες σε Δημόσιο, ΔΕΚΟ – τράπεζες κ.α. που «πιάνουν» τα μεταβατικά όρια ώστε να φύγουν πριν από τα 62 ή τα 67.

Εάν έχουν θεμελιώσει ή κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι τις 31/12/2021 δεν συντρέχει λόγος να σπεύσουν να συνταξιοδοτηθούν, καθώς αυτό μπορούν να το πράξουν οποτεδήποτε εκείνοι κρίνουν.

Έτσι δεν θα στερηθούν και την αυξημένη ανταπόδοση που θα λάβουν για κάθε χρόνο που θα μένουν επιπλέον στην εργασία τους.

Κατά συνέπεια δεν θίγονται:

Α. Όσοι είχαν συμπληρώσει ως τις 18-8-2015 το όριο ηλικίας και τον απαιτούμενο για χρόνο ασφάλισης με τις παλαιές διατάξεις. Οι ασφαλισμένοι αυτής της κατηγορίας έχουν θεμελιωμένο δικαίωμα και μπορούν να συνταξιοδοτηθούν οποτεδήποτε.

Β. Όσοι είχαν ήδη συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης ως τις 18-8-2015 ή τον συμπληρώνουν από τις 19-8-2015 έως και τις 31-12-2021 και μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με το νέο ηλικιακό όριο που καθορίζεται στο έτος εντός του οποίου είτε συμπληρώνεται ο απαιτούμενος κάθε φορά χρόνος ασφάλισης είτε συμπληρώνεται το προϊσχύον κατά περίπτωση συνταξιοδότησης προβλεπόμενο ηλικιακό όριο για τους ασφαλισμένους.

Για την κατηγορία αυτή προβλέπεται ότι η σύνταξη καταβάλλεται κατά το έτος που συμπληρώνεται το νέο – μεταβατικό – όριο ηλικίας, ακόμα και εάν αυτό λαμβάνει χώρα μετά την 1-1-2022.

Δημόσιο

Σύμφωνα με τις διευκρινίσεις που έχουν δοθεί, από τα νέα όρια ηλικίας γλιτώνουν και αρκετές κατηγορίες δημοσίων υπαλλήλων.

Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και από τη στιγμή που δεν υπάρχει ο κίνδυνος ανεργίας όπως στον ιδιωτικό τομέα απαιτείται μεγάλη προσοχή και όχι βιασύνη.

Οι κατηγορίες δημοσίων υπαλλήλων που δεν πρέπει να ανησυχούν είναι:

-όσοι είχαν θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης έως 18-8-2015, ημερομηνία έναρξης ισχύος του ν. 4336/2015. Θεμελιωμένο δικαίωμα είχαν όσοι έως 18-8-2015 είχαν συμπληρώσει και τα απαιτούμενα χρόνια ή ημέρες ασφάλισης και το κατά περίπτωση όριο ηλικίας. Οι ασφαλισμένοι αυτοί διατήρησαν το δικαίωμα τους, δεν υπήχθησαν στις λεγόμενες «μεταβατικές» διατάξεις και μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα τους χωρίς κανένα χρονικό περιορισμό και χωρίς τον φόβο ότι μια μελλοντική αλλαγή νομοθεσίας μπορεί να ανατρέψει τα «ώριμα δικαιώματα» τους.

-όσοι κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης έως 31-12-2021. Αυτοί οι ασφαλισμένοι, βάσει της υπουργικής απόφασης, μπορούν επίσης να ασκήσουν το δικαίωμα τους και μετά την 1η-1-2022 και δεν χάνουν το δικαίωμα ακόμα και αν συμπληρώνουν το νέο όριο ηλικίας μετά την 1-1-2022.

Κατοχυρωμένο δικαίωμα υφίσταται «όταν ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθεί με τις προϋποθέσεις που διαμορφώνονται και ισχύουν κατά το έτος συμπλήρωσης του απαιτούμενου κατά περίπτωση χρόνου ασφάλισης ή ορίου ηλικίας, σύμφωνα με το προγενέστερο του Ν. 4336/2015 νομοθετικό πλαίσιο».

Για να θεωρηθεί κατοχυρωμένο δικαίωμα ο ασφαλισμένος πρέπει να συμπληρώσει τα απαιτούμενα χρόνια ή ένσημα και το παλαιό, ισχύον πριν τον ν. 4336/2015, όριο ηλικίας έως 31-12-2021 και όχι το νέο προβλεπόμενο όριο ηλικίας.

Παραδείγματα

Τα παραδείγματα που ακολουθούν για τα όρια συνταξιοδότησης των Δημοσίων Υπαλλήλων είναι ενδεικτικά για το πότε βγαίνουν στη σύνταξη:

-Μητέρα με ανήλικο /25ετία έως 31/12/2010/ 50 ετών από 19/8/2015 έως 31/12/2015 – στα 55
-Μητέρα με ανήλικο τέκνο / 25ετία μέχρι 31/12/2010/ 50 ετών το 2016 – στα 56,9
-Μητέρα με ανήλικο / 25ετία μέχρι 31/12/2010/ 50 ετών το 2017- στα 58,5
-Μητέρα/πατέρας με ανήλικο τέκνο/25ετία μέχρι 31/12/2011- 52 ετών από 19/08/2015 μέχρι 31/12/2015 – 55 ετών (πλήρης)
-Μητέρα/πατέρας με ανήλικο τέκνο 25ετία μέχρι 31/12/2012 – 55 ετών το 2016 – 58 ετών (πλήρης)
-Μητέρα/πατέρας με ανήλικο τέκνο / 25ετία μέχρι 31/12/2012 – 55 ετών το 2017 – 59,6 ετών (πλήρης)
-Μητέρα/πατέρας με ανήλικο τέκνο/ 25ετία μέχρι 31/12/2012 – 55 ετών το 2019 – 62,6 ετών (πλήρης)
-Τρίτεκνη σε Δημόσιο/ 20ετία μέχρι 31/12/2010 –ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας
-Τρίτεκνος/η σε Δημόσιο/ 20ετία μέχρι 31/12/2011- 52 ετών από 19/08/2015 – 55 ετών (πλήρης)
-Άνδρας/γυναίκα στο Δημόσιο / 35ετία μέχρι 31/12/2011 (απαιτούνται 10.800 ημέρες)- 58 ετών από 19/08/2015 μέχρι 31/12/2015 – 58,6 ετών (πλήρης)
– Άνδρας/γυναίκα στο Δημόσιο – 35ετία μέχρι 31/12/2011 (απαιτούνται 10.800 ημέρες) – 58 ετών το 2016 – 59 ετών (πλήρης)
-Άνδρας/γυναίκα στο Δημόσιο / 35ετία μέχρι 31/12/2011 (απαιτούνται 10.800 ημέρες) – 58 ετών το 2018 – 60 ετών (πλήρης)
-Άνδρας/γυναίκα στο Δημόσιο/35ετία μέχρι 31/12/2012 (απαιτούνται 11.100 ημέρες) – 59 ετών το 2016 – 59,9 ετών (πλήρης)
-Άνδρας/γυναίκα στο Δημόσιο/ 35ετία μέχρι 31/12/2012 (απαιτούνται 11.100 ημέρες)- 59 ετών το 2019 – 60,11 ετών (πλήρης).

Δεν θεμελίωσαν δικαίωμα

Όσοι ασφαλισμένοι δεν θεμελίωσαν ή κατοχύρωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα πριν τις 31/12/2021, δεν εμπίπτουν στα μεταβατικά όρια ηλικίας και από 01/01/2022 συνταξιοδοτούνται με τους εξής βασικούς κανόνες:

• Στο 67ο έτος της ηλικίας με τουλάχιστον δεκαπέντε (15) έτη ασφάλισης ή τέσσερις χιλιάδες πεντακόσιες (4.500) ημέρες ασφάλισης
• Στο 62ο έτος της ηλικίας με τουλάχιστον σαράντα (40) έτη ασφάλισης ή δώδεκα χιλιάδες (12.000) ημέρες ασφάλισης,
• Στο 62ο έτος της ηλικίας και τις εκάστοτε ημέρες ασφάλισης που απαιτούνται για μειωμένη σύνταξη, όπου αυτή προβλέπεται,

Συνεχίζουν να ισχύουν ειδικότερες προβλέψεις για συγκεκριμένες κατηγορίες ασφαλισμένων (στρατιωτικοί, βαρέα και ανθυγιεινά κ.λπ.).

α) Άνδρας στο ΙΚΑ που δεν συμπληρώνει τις 10.500 ημέρες έως το 2012, (β) γυναίκα μητέρα ανηλίκου που δεν συμπλήρωσε 5.500 ημέρες έως το 2012 ή δεν συμπλήρωσε το 60ο έτος της ηλικίας της μέχρι το 2021 για πλήρη σύνταξη ή το 55ο έτος της ηλικίας της μέχρι το 2021 για μειωμένη σύνταξη και (γ) άνδρας δημόσιος υπάλληλος που έχει 35 έτη ασφάλισης, αλλά δεν συμπληρώνει τα 58 έτη έως το 2021.

Ο μεγάλος φόβος

Όπως γίνεται αντιληπτό, τα δεδομένα είναι τελείως διαφορετικά, καθώς η αύξηση στο προσδόκιμο ζωής, όπως και απρόβλεπτοι παράγοντες όπως η συνέχιση της πανδημίας φέρνουν τα πάνω κάτω.

Ήδη έχει αρχίσει να εδραιώνεται η άποψη ότι τα όρια ηλικίας θα αυξηθούν από τη στιγμή που και ο πληθυσμός γερνάει και η ανεργία καλπάζει ιδίως στις νέες γενιές που δυσκολεύοντα να μπουν στην αγορά εργασίας.

Το καμπανάκι

Η πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) επιβεβαιώνει αυτούς τους φόβους, καθώς είναι ένα ηχηρό καμπανάκι για τις εξελίξεις που δρομολογούνται στη χώρα.

Ο ΟΟΣΑ εκφράζει την εκτίμηση ότι το όριο για σύνταξη αναμένεται να αυξηθεί κατά ένα έτος μέχρι το 2035 και σχεδόν κατά τρία έτη μέχρι το 2050.
Όπως σημειώνει, η σύνδεση ένα προς ένα των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής θεσμοθετήθηκε στην Ελλάδα το 2010 και ισχύει από φέτος.

Εν μέρει, χάρη στη σύνδεση αυτή, η συνταξιοδοτική δαπάνη προβλέπεται να μειωθεί κατά 2% του ΑΕΠ το 2070 σε σχέση με το 2019, όταν ανερχόταν στο υψηλότερο επίπεδο μεταξύ των χωρών της ΕΕ (15,7% του ΑΕΠ).

Ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης πάντως ξεκαθαρίζει ότι δεν υπάρχει κάτι τέτοιο στον ορίζοντα και ότι είναι θεωρητικές προσεγγίσεις το τι θα γίνει από το 2035 έως το 2050.