Αρτηριακή πίεση: Όσα πρέπει να ξέρετε για σωστή διάγνωση στο σπίτι

Για την αξιόπιστη διάγνωση της υπέρτασης η αυξημένη πίεση πρέπει να επιβεβαιωθεί με μετρήσεις εκτός ιατρείου (στο σπίτι από τον ασθενή ή το περιβάλλον του ή με 24ωρη καταγραφή στο σπίτι με το holter πίεσης ).

Για να είναι όμως η μέτρηση αξιόπιστη πρέπει να γίνεται με τον σωστό τρόπο.

Οι SOS Ιατροί αναφέρουν:

Συστολική πίεση (μικρή) – Διαστολική πίεση (μεγάλη)

Αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο τοίχωμα των αρτηριών καθώς ρέει μέσα σε αυτές. Εξαρτάται από το πόσο αίμα στέλνει η καρδιά μας σε κάθε συστολή και από την αντίσταση που προβάλλουν τα αγγεία μας στην ροή αυτή. Εάν η αρτηριακή πίεση είναι υψηλή, τότε η καρδιά μας πρέπει να εργαστεί εντονότερα για να διοχετεύσει επαρκή ποσότητα αίματος σε ολόκληρο το σώμα.

Κάθε φορά που ακούμε την καρδιά σας να χτυπά, εκείνη διώχνει μια ποσότητα αίματος στις αρτηρίες. Αυτή η ποσότητα αίματος αυξάνει την πίεση μέσα στις αρτηρίες. Μεταξύ δύο χτύπων η καρδιά «ξεκουράζεται» και γεμίζει με αίμα. Έτσι η αρτηριακή πίεση εκφράζεται με δύο αριθμούς.

Συστολική πίεση ή μεγάλη, είναι ο πρώτος αριθμός που δείχνει το πιεσόμετρο  ( 13 ή πιο σωστά   130). Είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο τοίχωμα των αρτηριών καθώς φεύγει από την καρδιά

Διαστολική πίεση ή μικρή: είναι ο δεύτερος αριθμός του πιεσόμετρου ( 8 ή πιο σωστά 80) Είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών όταν η καρδιά  «ξεκουράζεται»

Οι μονάδες μέτρησης της πίεσης είναι τα χιλιοστά της στήλης υδραργύρου(mmHg).

Τι θεωρείται αρτηριακή πίεση;

Αρτηριακή υπέρταση ονομάζεται η νόσος στην οποία η πίεση του αίματος είναι σταθερά μεγαλύτερη από τις επιθυμητές. Χωρίζεται σε συστολική και διαστολική. Σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης υπέρταση θεωρείται  η αύξηση της συστολικής πίεσης (μεγάλης) πάνω από 140 mmHg ή η  αύξηση της  διαστολικής (μικρής) πάνω από 90 mmHg  με μέτρηση στο ιατρείο.

 Η αρτηριακή υπέρταση είναι ένας από τους βασικούς και πιο καλά μελετημένους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου. Είναι γνωστό από πλήθος ερευνών ότι η αυξημένη αρτηριακή πίεση αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, εμφράγματος του μυοκαρδίου, εγκεφαλικού επεισοδίου και κολπικής μαρμαρυγής, ενώ σχετίζεται και με βλάβες στους νεφρούς, τα μάτια και τον εγκέφαλο. Για πολλά χρόνια μπορεί να μην προκαλεί συμπτώματα που να οδηγήσουν στη διάγνωσή της και πολλές φορές γίνεται αντιληπτή αν μετρηθεί τυχαία η αρτηριακή πίεση κατά την επίσκεψη στον ιατρό ή φαρμακοποιό ή από μια τυχαία μέτρηση στο σπίτι.

Πού οφείλεται η αρτηριακή υπέρταση;

Στο 95% των περιπτώσεων η αρτηριακή υπέρταση οφείλεται σε ιδιοπαθή αίτια, δηλαδή σε κληρονομικά αίτια, παχυσαρκία, μακροχρόνια αυξημένη πρόσληψη αλατιού, καθιστική ζωή, κλπ. Συνήθως εμφανίζεται μετά την ηλικία των 30 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σπάνια και σε παιδιά. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, η αρτηριακή υπέρταση οφείλεται σε κάποιο άλλο νόσημα (δευτεροπαθής), το οποίο όταν αντιμετωπιστεί επιτυχώς θεραπεύει και την ίδια. Τέτοια νοσήματα που προκαλούν δευτεροπαθή υπέρταση είναι η χρόνια νεφροπάθεια, η άπνοια κατά τον ύπνο, η στένωση νεφρικών αρτηριών αλλά και νοσήματα των επινεφριδίων, κοκ.

Πώς προλαμβάνεται η αρτηριακή υπέρταση;

Η υπέρταση πολύ συχνά δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα και για το λόγο αυτό συνήθως διαγιγνώσκεται καθυστερημένα, ή όταν έχουν ήδη συμβεί κάποιες επιπλοκές. Μπορεί ενίοτε ο άρρωστος να αναφέρει συμπτώματα όπως η ζάλη, η κεφαλαλγία, ή οι ρινορραγίες, τα οποία όμως δεν αποδίδονται στην αρτηριακή υπέρταση γενικότερα. Μέχρι σήμερα υπάρχουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα σχετικά με την αξία της πρόληψης στην εμφάνιση της υπέρτασης, μέσω της αποφυγής επιβαρυντικών παραγόντων κινδύνου και με την υιοθέτηση υγιεινής διατροφής και άσκησης.

Πιο συγκεκριμένα, ο κίνδυνος της εκδήλωσης της υπέρτασης μπορεί να μειωθεί μέσω:

• Μειωμένης πρόσληψης αλατιού
• Διατροφής πλούσιας σε λαχανικά και φρούτα
• Αποφυγής κατάχρησης αλκοόλ
• Τακτικής σωματικής δραστηριότητας
• Διατήρησης φυσιολογικού σωματικού βάρους
• Αποφυγής του καπνίσματος

Γιατί να μετρώ την πίεση στο σπίτι;

Η διάγνωση της υπέρτασης δεν τίθεται σε μια επίσκεψη στο ιατρείο, αλλά χρειάζονται τουλάχιστον 2-3 επισκέψεις, ώστε να επιβεβαιωθεί η αυξημένη πίεση. Για την αξιόπιστη διάγνωση της υπέρτασης η αυξημένη πίεση πρέπει να επιβεβαιωθεί με μετρήσεις εκτός ιατρείου (στο σπίτι ή με 24ωρη καταγραφή στο σπίτι με το holter πίεσης ).

Ιδιαίτερα για την απόφαση έναρξης φαρμακευτικής αγωγής αλλά και τον έλεγχο της ορθότητας και ρύθμισης της λαμβανομένης αγωγής είναι πολύ χρήσιμη η μέτρηση της αρτηριακή πίεσης από τον ίδιο τον ασθενή στο σπίτι.

Επιπλέον αποφεύγεται το άγχος της διαδικασίας μέτρησης σε ένα ιατρείο (γνωστό και ως σύνδρομο της λευκής μπλούζας) το οποίο μπορεί να μας δώσει ψευδώς αυξημένες τιμές. Για να είναι όμως η μέτρηση αξιόπιστη πρέπει να γίνεται με τον σωστό τρόπο.

Τα πλεονεκτήματά της είναι ότι παρέχει πολλαπλές μετρήσεις αρτηριακής πίεσης εκτός ιατρείου, στο οικείο περιβάλλον του κάθε ατόμου και συνιστάται ως η καταλληλότερη μέθοδος για τη μακροπρόθεσμη παρακολούθηση ασθενών με υπέρταση υπό φαρμακευτική θεραπεία.

Σε μετρήσεις που γίνονται στο σπίτι, υπέρταση θεωρείται η αύξηση της συστολικής πίεσης πάνω από 135 mmHg και της διαστολικής πάνω από 85 mmHg (μέσος όρος μετρήσεων μερικών ημερών).

Oι μετρήσεις στο σπίτι πρέπει να αποφεύγονται όταν σας προκαλούν άγχος και σας οδηγούν σε εσφαλμένες πρωτοβουλίες, όπως το να αλλάζετε μόνοι σας τη θεραπευτική αγωγή

Γιατί πρέπει να παρακολουθώ την πίεσή μου;

Η αυξημένη αρτηριακή πίεση αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες απειλές για την υγεία μας, καθώς ενέχει κινδύνους για την καρδιά, τον εγκέφαλο, μέχρι τα νεφρά και τα μάτια. Πρόκειται για μια αρκετά συχνή πάθηση – παρατηρείται στο 20-30% των ενηλίκων. Υπολογίζεται ότι περίπου 2.500.000 Έλληνες είναι υπερτασικοί  Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ εκείνων που πάσχουν από υπέρταση ο ένας στους τέσσερις δεν το γνωρίζει καθώς δεν νιώθουν συμπτώματα.

Είναι απαραίτητο, λοιπόν, είτε για προληπτικούς λόγους είτε γιατί αντιμετωπίζουμε πρόβλημα, να μετράμε την πίεσή μας. Με αυτό τον τρόπο νοιαζόμαστε για την υγεία μας. Η όλη διαδικασία μπορεί να γίνει και στο σπίτι. Δεν είναι δύσκολη, διαρκεί μόλις 5 λεπτά, αλλά πρέπει να γίνεται σωστά με το πιεσόμετρό σας, ώστε τα αποτελέσματα να μην είναι παραπλανητικά.

Αν είστε υπερτασικοί και δεν παίρνετε τα κατάλληλα μέτρα, τότε συγκρινόμενοι με τους φίλους σας της ίδιας ηλικίας, που όμως έχουν φυσιολογική αρτηριακή πίεση, εσείς κινδυνεύετε:

• 7 φορές περισσότερο να πάθετε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
• 3 φορές περισσότερο να υποστείτε έμφραγμα του μυοκαρδίου.
• 6 φορές περισσότερο να πάθετε καρδιακή ανεπάρκεια.
• 3 φορές περισσότερο να πάθετε ανευρύσματα της αορτής και αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων.

Αν όμως την παρακολουθείτε και τη ρυθμίζετε, τότε μειώνονται σημαντικά όλοι αυτοί οι κίνδυνοι.

Πώς μετρώ σωστά την πίεση στο σπίτι;

Πρέπει να πληρούνται οι κατάλληλες συνθήκες, η σωστή στάση σώματος και να επιλεχθεί με προσοχή η κατάλληλη περιχειρίδα (το ειδικό πανί που καλύπτει το μπράτσο) για τον κάθε εξεταζόμενο.

Πιο συγκεκριμένα:

Περιβάλλον – καταστάσεις

• Μετρούμε την πίεσή μας πάντα όταν είμαστε νηστικοί και ξεκούραστοι
• Φροντίζουμε  το δωμάτιο  που γίνεται η μέτρηση να είναι ήσυχο και ευχάριστο από πλευράς θερμοκρασίας
• Απέχουμε  από κάπνισμα, καφεΐνη, φαγητό ή άσκηση για τουλάχιστον 30 λεπτά πριν τη μέτρηση.
• Η ουροδόχος κύστη πρέπει να είναι άδεια ώστε να μην υπάρχει η αίσθηση για ούρηση. Όταν έχουμε γεμάτη κύστη ή έντερο πάμε τουαλέτα και μετράμε μετά.
• Δεν μετράμε την πίεση όταν είμαστε συναισθηματικά φορτισμένοι ή έντονα στρεσαρισμένοι .  Όταν έχουμε οποιοδήποτε ενόχλημα, πονοκέφαλο, ζάλη, πονόδοντο, οσφυαλγία, άγχος, ένταση από καβγά, θα είναι αυξημένη για ένα χρονικό διάστημα και μετά θα μειωθεί από μόνη της.

Θέση – στάση σώματος

• Καθιστή θέση με την πλάτη υποστηριζόμενη στην καρέκλα.
• Τα πόδια μας ακουμπάνε στο πάτωμα χωρίς να είναι σταυρωμένα
• Παραμένουμε σε καθιστή θέση σε ηρεμία για 3-5 λεπτά  πριν τη μέτρηση.
• Αποφεύγουμε να μιλάμε ή να παρακολουθούμε τηλεόραση ή ραδιόφωνο κατά τη διάρκεια ή μεταξύ των μετρήσεων.
• Δεν φοράμε  στενά ρούχα, ιδιαίτερα στενά μανίκια στο χέρι που θα κάνουμε τη μέτρηση. Δεν πρέπει να ανεβάζουμε το μανίκι ψηλά ώστε να σφίγγει το μπράτσο.
• Το μπράτσο μας  πρέπει να είναι χαλαρό και να στηρίζεται (π.χ. σε τραπέζι ή στο μπράτσο της πολυθρόνας ή με ένα μαξιλαράκι κάτω από τον αγκώνα)  έτσι ώστε η περιχειρίδα να είναι στο ύψος της καρδιάς.
• Δεν έχει σημασία ποιο από τα δύο χέρια θα χρησιμοποιήσουμε (συνιστάται το αριστερό στους δεξιόχειρες )

Πιεσόμετρο – Περιχειρίδα

• Προτιμήστε πιστοποιημένο ηλεκτρονικό πιεσόμετρο που μετράει στο μπράτσο
• Η επιλογή περιχειρίδας κατάλληλου μεγέθους είναι μεγίστης σημασίας για την ακριβή μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και εξαρτάται από την περίμετρο του βραχίονα κάθε εξεταζόμενου.  Επιλέξτε το σωστό μέγεθος περιχειρίδας ανάλογα με την περίμετρο του βραχίονα. Μία περιχειρίδα με μέγεθος μικρότερο από το απαιτούμενο μπορεί να υπερεκτιμάει την αρτηριακή πίεση, ενώ μια μεγαλύτερη να την υποεκτιμάει.  Υπάρχουν διάφορα μεγέθη περιχειρίδας ανάλογα με το πάχος του μπράτσου, γι’ αυτό συμβουλευτείτε το γιατρό σας ή τον φαρμακοποιό σας.  Στο εμπόριο θα βρείτε τουλάχιστον 3 μεγέθη αεροθαλάμων, ώστε να επιλέξετε το καταλληλότερο για σας.
• Για να γίνει σωστά η μέτρηση, θα πρέπει να τοποθετήσετε την περιχειρίδα του πιεσόμετρου στο αριστερό ή στο δεξί μπράτσο, περίπου στο ύψος της καρδιάς, λίγο πιο πάνω από τον αγκώνα σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή (συνήθως στον αριστερό βραχίονα).
• Όταν ξεκινήσετε για πρώτη φορά να μετρήσετε την πίεσή σας, η μέτρηση θα πρέπει να γίνει και στα δύο χέρια. Αν βρείτε διαφορά μέχρι 1,5 χιλιοστών υδραργύρου μεταξύ των δύο χεριών, μην ανησυχήσετε. Είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Αν υπάρχει μεγαλύτερη διαφορά, ο γιατρός θα σας πει τι πρέπει να κάνετε. Για τις επόμενες μετρήσεις να χρησιμοποιείτε το μπράτσο που θα δείξει τη μεγαλύτερη πίεση.
• Στηρίξτε το χέρι σας πάνω σε ένα μαξιλάρι ή στο μπράτσο της πολυθρόνας και τοποθετήστε σωστά την περιχειρίδα του πιεσόμετρου. Πραγματοποιήστε τις μετρήσεις σας πάντα στο ίδιο χέρι – συνήθως αυτό στο οποίο μετράτε την υψηλότερη πίεση από τα δύο.

Αριθμός μετρήσεων πίεσης

• Για να είναι ασφαλές το αποτέλεσμα, θα πρέπει κάθε φορά να κάνετε 3 μετρήσεις. Η καθεμία να απέχει από την άλλη περίπου 1-2 λεπτά. Αγνοήστε την πρώτη μέτρηση.    Υπολογίζετε το μέσο όρο μεταξύ δεύτερης και τρίτης μέτρησης.

Πόσο συχνά πρέπει να μετρώ την πίεση στο σπίτι;

• Όλοι οι ενήλικες, οι έφηβοι και τα παιδιά πρέπει να μετρούν την πίεσή τους τουλάχιστον μία φορά το χρόνο, τις πρωινές συνήθως ώρες. Αν βρεθεί αυξημένη, πρέπει να επισκεφτεί το γιατρό.
• Για την αξιολόγηση της πίεσης στο σπίτι, σε πρώτη φάση,  χρειάζονται μετρήσεις 5-7 ημερών, πρωί και απόγευμα, με 3 μετρήσεις αρτηριακής πίεσης με μεσοδιάστημα 1 λεπτού μεταξύ τους και καταγραφή των 2 τελευταίων μετρήσεων.
• Καλό είναι πριν επισκεφθείτε τον Καρδιολόγο σας για τη ρύθμιση της αντιυπερτασικής αγωγής να καταγράψετε τις μετρήσεις   για λίγες ημέρες (περίπου μια εβδομάδα) και να τις προσκομίσετε στον ιατρό σας μαζί με τις ώρες λήψης της φαρμακευτικής αγωγής. Σημειώστε την ώρα τελευταίας λήψης αντιυπερτασικού φαρμάκου. Ο καρδιολόγος θα σας δώσει και ένα έντυπο ημερολόγιο αρτηριακής πίεσης όπου υπάρχουν αναλυτικές οδηγίες για τη σωστή μέτρηση της πίεσης στο σπίτι.
• O υπερτασικός μετά τις 3-4 πρώτες εβδομάδες, καθώς αναμένεται η πίεσή του να έχει ρυθμιστεί, θα πρέπει να την παρακολουθεί 1 ή 2 φορές την εβδομάδα, εκτός και αν παρουσιάσει κάποιο άλλο σύμπτωμα ή ο γιατρός του του έχει δώσει διαφορετικές οδηγίες. Αν λαμβάνει φαρμακευτική θεραπεία οι μετρήσεις  γίνονται πριν τη λήψη των αντι-υπερτασικών φαρμάκων  και πριν τα γεύματα
• Εάν δεν έχετε ελέγξει την αρτηριακή σας πίεση τον τελευταίο χρόνο ή χρειάζεστε τακτική παρακολούθηση για τον έλεγχο της αρτηριακής σας υπέρτασης, καλέστε στο  1016 και προγραμματίστε το ραντεβού σας.
• Όταν η αρτηριακή πίεση είναι  μικρότερη από 135/85 στο σπίτι δεν έχουμε υπέρταση, ή είμαστε ρυθμισμένοι .

Πώς μετράμε την πίεση με ένα ηλεκτρονικό πιεσόμετρο;

 Το ηλεκτρονικό πιεσόμετρο, το οποίο αποτελεί τον πιο εύκολο και διαδεδομένο τύπο μέτρησης της πίεσης στο σπίτι. Η αυτόματη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης κατέστη δυνατή με την ανάπτυξη της τεχνολογίας μικροεπεξεργαστή.

• Τοποθέτηση και σταθεροποίηση της περιχειρίδας στον αριστερό βραχίονα
• Σύρσιμο της περιχειρίδας μέχρι το βραχίονα (2cm πάνω από τον αγκώνα) και σφίξιμο εφαρμόζοντας την ταινία Velcro
• Φούσκωμα περιχειρίδας
• Πάτημα του «Ο» για να αρχίσει το φούσκωμα της περιχειρίδας
• Ένδειξη συστολικής/ διαστολικής πίεσης και σφυγμών
• Ανάγνωση ενδείξεων για διαστολική/συστολική πίεση και σφυγμούς
• Αφαίρεση περιχειρίδας όταν αυτό ξεφουσκώσει τελείως

Πώς μετράμε την πίεση με ένα αναλογικό πιεσόμετρο;

Το αναλογικό (κλασικό) πιεσόμετρο,  μετράει την αρτηριακή πίεση σε mmHg. Αποτελείται από στηθοσκόπιο (κάψα και ακουστικά), περιβραχιόνιο, τρόμπα και βαλβίδα τρόμπας.

• Τοποθετήσετε την περιχειρίδα (αεροθάλαμο) του πιεσόμετρου στον αριστερό ή στο δεξιό βραχίονα, περίπου στο ύψος της καρδιάς, λίγο πιο πάνω από τον αγκώνα, και το ακουστικό πάνω από την αρτηρία που βρίσκεται στη εσωτερική πλευρά της άρθρωσης του χεριού.
• Φουσκώνετε την περιχειρίδα ώσπου να εξαφανιστεί ο σφυγμός που ψηλαφείτε στον καρπό, πράγμα που σημαίνει ότι ή πίεση μέσα στην περιχειρίδα ξεπερνά την πίεση της αρτηρίας και η κυκλοφορία του αίματος έχει σταματήσει.
• Αφήνετε κατόπιν τον αέρα να φεύγει σιγά–σιγά, ανοίγοντας σιγά-σιγά τη βαλβίδα.
• Το σημείο στο οποίο ακούγεται ο πρώτος ήχος, αντιστοιχεί στη συστολική πίεση. Συνεχίζετε να αφήνετε τον αέρα να διαφεύγει.
• Το επίπεδο της πίεσης στο οποίο τελικά εξαφανίζονται οι ήχοι αντιστοιχεί στη διαστολική πίεση.
• Η νοσηλεύτρια, ο ιατρός ή ο φαρμακοποιός σας είναι αυτοί που θα σας εκπαιδεύσουν να μετράτε σωστά την αρτηριακή πίεση.