“Εμβολιασμός: το ισχυρότερο «ανάχωμα» στην πανδημία CoViD-19”, του Γιάννη Κεχρή

Ο πλήρης έλεγχος της πανδημίας και η δημιουργία τείχους ανοσίας ώστε να μην εμφανισθεί ένα τέταρτο, καταστροφικό για τη χώρα, κύμα αποτελούν προϋποθέσεις για την επανάκτηση της ελευθερίας μας, την επανεκκίνηση της οικονομίας και την αποκατάσταση της κανονικότητας απαιτώντας τον εμβολιασμό του 70% του πληθυσμού έως το φθινόπωρο. Η διστακτικότητα, όμως, μερίδας πληθυσμού, που βασίζεται σε αντιεπιστημονικές απόψεις υποτιθέμενων «ειδικών» σε ΜΜΕ και social media, συνιστά ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο. Συνεπώς, η πλήρης ενημέρωση και η διαφάνεια θεωρούνται αδιαπραγμάτευτες.

Όλα τα εμβόλια είναι ασφαλή, με απειροελάχιστες πιθανότητες επικίνδυνων επιπλοκών. Από την έναρξη του εμβολιασμού παγκοσμίως, εκατομμύρια δόσεις χορηγήθηκαν και ελάχιστες σοβαρές παρενέργειες καταγράφηκαν. Η πιθανότητα εμφάνισης σοβαρής αναφυλακτικής αντίδρασης υπολογίσθηκε σε 3,7/1.000.000 δόσεων Moderna και Pfizer, χωρίς καμία από αυτές να έχει οδηγήσει σε θάνατο. Η δε συχνότητα θρομβώσεων από τα εμβόλια ιικών φορέων, Astra Zeneca και J&J, υπολογίζεται σε 4/1.000.000 δόσεων, εξαιρετικά μικρότερη από το αντίστοιχο ποσοστό θρομβώσεων συνεπεία του κορωνοϊού, του καπνίσματος, των αντισυλληπτικών.

Το mRNA των εμβολίων δεν μπορεί να προκαλέσει τη νόσο, αφού δεν είναι ιός, αλλά αγγελιοφόρος γενετικής πληροφορίας. Επίσης, δεν ενσωματώνεται στο DNA, αφού δεν εισέρχεται στον πυρήνα των κυττάρων και καταστρέφεται μόλις ολοκληρωθεί η μετάφρασή του στην πρωτεΐνη-ακίδα του ιού. Αυτή παραμένει στα μυοκύτταρα του δελτοειδούς μυός στο σημείο έγχυσης, δεν διαχέεται στον υπόλοιπο οργανισμό και δεν επιδρά συστηματικά στο ενδοθήλιο των αγγείων.

Παράλληλα, το μικρό χρονικό διάστημα μελέτης αυτών των εμβολίων συγκριτικά με τα παλαιότερα δικαιολογείται από την αλματώδη εξέλιξη της βιοτεχνολογίας, την τεράστια χρηματοδότηση της έρευνας, την εκτεταμένη παγκόσμια συνεργασία, την ταχύτατη γενετική ανάλυση του ιού, τον τεράστιο αριθμό εθελοντών στις κλινικές μελέτες και τη μαζική εξαγωγή συμπερασμάτων λόγω της άμεσης έκθεσής τους στον ιό.

Μπορεί, ωστόσο, να αποκλειστεί η πιθανότητα κάποιας επιπλοκής που δεν έχει ακόμη εκδηλωθεί, λόγω του μικρού χρονικού διαστήματος εμβολιασμού; Η εμπειρία προηγούμενων εμβολίων και φαρμάκων που έχουν δοκιμαστεί σε μεγάλο αριθμό ατόμων, καθώς και το ότι το mRNA και η πρωτεΐνη-ακίδα παραμένουν στα μυοκύτταρα για λίγες ημέρες, καθιστούν μια τέτοια πιθανότητα εξαιρετικά απίθανη. Έτσι, ο θεωρητικός κίνδυνος μιας επιπλοκής αντισταθμίζεται από τα οφέλη, ενώ, οποιαδήποτε καθυστέρηση του εμβολιασμού προς ανίχνευση τέτοιων επιπλοκών θα οδηγήσει σε εκατόμβη νεκρών λόγω συνέχισης της πανδημίας. Άλλωστε, το παράδειγμα του Ισραήλ, που ξεκίνησε από χειρότερη θέση συγκριτικά με εμάς και κατάφερε σχεδόν να εξαφανίσει τη νόσο έχοντας εμβολιάσει 60% και πλέον του πληθυσμού του, αναγορεύει τον μαζικό εμβολιασμό στο αποτελεσματικότερο μέτρο αντιμετώπισης της πανδημίας.

Παρόλα αυτά, η ενημέρωση και η διαφάνεια δεν αποτελούν ικανή συνθήκη για τη μαζικότητα του εμβολιασμού. Η υιοθέτηση κινήτρων, όπως τα πιστοποιητικά εμβολιασμού για την πρόσβαση σε χώρους εργασίας, αυξημένου συγχρωτισμού ή παρουσίας ευπαθών ομάδων αναμφίβολα θα ενισχύσει τη συμμετοχή στον εμβολιασμό.

Εξάλλου, ο εμβολιασμός συνιστά ιατρική πράξη, για την οποία απαιτείται συναίνεση κατόπιν πλήρους ενημέρωσης και η επιβολή του προσκρούει στον πυρήνα του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης. Η δυνατότητα άρνησης αποτελεί μεν θεμελιώδες δικαίωμα, όμως, δεν μπορεί να παραβιάζει το ατομικό και κοινωνικό δικαίωμα στην υγεία. Εφόσον ο μη εμβολιασμένος εμφανίζει αυξημένη πιθανότητα μετάδοσης, είναι υποχρέωση της πολιτείας να περιορίσει την επαφή του με άλλα άτομα, στα οποία θα μπορούσε να μεταδώσει τον ιό προκαλώντας βλάβη της υγείας τους. Υπ’ αυτή την έννοια, η υιοθέτηση πιστοποιητικών εμβολιασμού δεν είναι μορφή καταναγκασμού, αλλά νόμιμο μέσο περιορισμού της πανδημίας και προστασίας της δημόσιας υγείας.

Η ιατρική είναι λειτούργημα που αποσκοπεί στη βελτίωση της υγείας του ανθρώπου. Ο ιατρός, ως λειτουργός υγείας, υποχρεούται να προστατεύει και όχι να θέτει σε κίνδυνο τη ζωή των ασθενών του. Συνεπώς, η άρνησή του για εμβολιασμό αποτελεί αντιδεοντολογική παράλειψη. Έτσι, το πιστοποιητικό εμβολιασμού θα πρέπει να απαιτείται για την επαφή του ιατρικού και υγειονομικού προσωπικού με ασθενείς.

Εντούτοις, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι βρισκόμαστε σε πόλεμο με τον ιό και ότι η πορεία προς την «ελευθερία» είναι ένας διαρκής αγώνας. Σε καμία περίπτωση ο μαζικός εμβολιασμός δεν πρέπει να περιορίζεται στα όρια μιας επικράτειας ή στην επικράτεια ενός περιορισμένου αριθμού χωρών. Εάν ο ιός πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα, νέα στελέχη θα αναδυθούν και θα υπερκεράσουν τη συνολική προσπάθεια. Όπως δήλωσε ο Πρωθυπουργός: «το εμβόλιο πρέπει να γίνει παγκόσμιο δημόσιο αγαθό και όχι απλώς μέσο για να υπάρξει κέρδος». Η παγκόσμια αλληλεγγύη, λοιπόν, αναμφίβολα θα κερδίσει τον πόλεμο ενάντια σε αυτή τη μεγάλη απειλή κατά της ανθρωπότητας.

*Ο Γιάννης Κεχρής είναι Χειρουργός – Εντατικολόγος, Μέλος ΔΣ του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, Περιφερειακός Σύμβουλος Αττικής